| آقای دوگین؛ به نظر شما اسلام در روسیه چه جایگاهی دارد؟ اسلام دینی الهی است پیروان بسیاری دارد و پس از مسیحیت دین اکثریت مردم در روسیه است. ریشه اسلام در روسیه برمی‌گردد به حدود ۱۴ قرن پیش. دین اسلام با تاریخ روسیه پیوند خورده است. در حال حاضر دولت فدراتیو روسیه آمار مسلمانان روسیه را بالغ بر ۲۰ میلیون نفر اعلام کرده است که به نظر من جمعیت مسلمانان در روسیه بیشتر از این ارقام است چرا که سرشماری دینی که در روسیه صورت می‌گیرد کاملاً دقیق نیست. در بعضی از مناطق که به عنوان مناطق مسلمان‌نشین در روسیه شناخته می‌شوند مثل منطقه اینگوش جمعیت مسلمانان بالغ بر ۹۹% است. بسیاری از کارهایی که مسلمانان انجام می‌دهند و به عنوان فرایض دینی آنها قلمداد می‌شود دیگر مردم را نیز به سمت خود جلب کرده است، مثلاً نظم و ترتیب در فرایض دینی، آداب خاص غذا خوردن، پرهیزهای غذایی و اخلاقی، سبک و روش زندگی. وضعیت دین اسلام در زمان شوروی چگونه بود؟ پس از اکتبر ۱۹۱۷ وضعیت مسلمانان و کلاً وضعیت دین در روسیه تغییر کرد. بعد از گذشت ۱۰ سال از شروع حکومت کمونیست در روسیه ارگان‌های دینی در سراسر روسیه تعطیل شد. تبلیغات دینی ممنوع شده و نظام آموزش و پرورش کاملاً غیر دینی شد. اسلام هم مثل ادیان دیگر در آن زمان سرکوب شد و مساجد نیز مانند کلیساها بسته شدند. دارایی‌های تمام ارگان‌های دینی به نفع دولت مصادره شد و دین و نمودهای دینی از زندگی اجتماعی مردم در روسیه حذف شد. علمای دینی حق تبلیغ نداشتند و این کار جرم تلقی می‌شد زیرا در آن زمان دین را مانعی بر سر آزادی فردی و پیشرفت جامعه می‌دانستند. این وضعیت ادامه داشت تا اینکه در زمان جنگ جهانی دوم از آنجا که حزب کمونیست نیاز به بسیج نیروهای مردمی در مقابل دشمن داشت از روحانیون دینی کمک گرفت تا مردم را برای جنگ مهیا و آماده نمایند، از این رو آزادی‌های دینی را افزایش دادند به روحانیون اجازه تبلیغ دینی داده شد. البته این اقدام کاملاً موقتی و کنترل‌شده بود. پس از پیروزی شوروی در جنگ جهانی دوم دوباره فشارها و حساسیت نسبت به دین افزایش یافته و آزادی دینی از بین رفت این وضعیت تا دهه ۱۹۸۰ ادامه داشت یعنی تا زمان اصلاحات که از فشارها تا حدودی کاسته شد در تمام مدتی که دولت شوروی در روسیه بر روی کار بود دین اسلام هم مانند ادیان دیگر کاملاً محدود شد. دین اسلام چه نقشی در روسیه کنونی دارد؟ روسيه كنونى با روسيه قبل از انقلاب، تفاوت اصولى دارد. با وجود برخورد مثبت جامعه با دين، دين از دولت جدا شده است و موقعيت آن نسبت به دوران قبل از انقلاب اكتبر ۱۹۱۷، فرق زيادى دارد. براى مثال، قبل از انقلاب، روحانیون دینی در بخش آموزش‌وپرورش نقش پررنگ‌تری داشتند یعنی رویکرد به مدارس دینی بیشتر بود و البته این امر بی دلیل نیست، قبل از انقلاب اکتبر اموال و امکانات منقول و غیرمنقول که وابسته به ارگان‌های دینی بود بسیار زیاد بود اموال کلیسا قابل توجه بود که صرف امور تبلیغی دینی و اموزش جوانان می‌شد. مساجد نیز اموال متعلق به خود داشتند که با روی کار آمدن نظام کمونیستی این اموال به نفع حکومت ضبط شد اكنون سازمانهاى دینی، نيروى اقتصادى چندانی ندارند و تقریباً تمام جوانان در مؤسسات آموزشى غيردينى تحصيل مىكنند. در روسيه قبل از انقلاب، سازمانهاى اسلامى از دارايى قابل توجهى از جمله قطعات زمين، بناهاى تجارى و غيره برخوردار بودند که بیشتر این اموال نیز به نفع دولت ضبط شده است. در جامعه ما، قوانين لاييك اجرا مىشوند و نفوذ شريعت مىتواند فقط بسيار محدود باشد ولى اصل كار يك چيز ديگر است. پس از فروپاشی نظام کمونیستی روند تجدید مذهب در روسیه شکل گرفت که دین اسلام نیز از این حیث بی‌بهره نبود. پیروان همه ادیان به ویژه مسلمانان با آزادی به فرایض دینی خود می‌پردازند مساجدی که در دوره شوروی بسته شده بود بازگشایی شد و هم‌اکنون شاهد ساخت مساجد جدید در روسیه هستیم. می‌توان این دوره را دوران "احیای دین" نامید. رویکرد مردم روسیه و دولت فدراتیو نسبت به این دین چگونه است؟ مردم در روسیه با ادیان مختلف در کنار یکدیگر زندگی می‌کنند. خوشبختانه جبهه‌گیری خاصی نسبت به دین خاص وجود ندارد، در روسیه تعداد بسیاری مسجد وجود دارد برخی که در زمان شوروی ویران شد یا کاربری‌اش تغییر یافته که در حال حاضر دوباره بازسازی شده‌اند و مسلمانان به عنوان مرکز و نماد دین اسلام از آن استفاده می‌کنند. از آنجا که در قانون اساسی روسیه همه در مقابل قانون یکسان هستند و دین خاصی ارجعیت ندارد دولت فدراتیو روسیه نیز در مقابل تمام شهروندان خود با هر دین و نژاد مسئول است. آزادی تبلیغ و آزادی دینی یکی از ویژگی‌های حکومت در روسیه کنونی است. رییس جمهور روسیه سالی چند نوبت با علما و روحانیون دینی جلسه می‌گذارد و در جریان مشکلات و مسایل آنها قرار می‌گیرد. مفتی‌ها و علمای دین اسلام نیز از این حیث مستثنی نبوده و تا جایی که اطلاع دارم و اخبارش را پیگیری می‌کردم جلسات متعددی با دولتمردان داشته‌اند. به نظر من مسلمانان روسیه جمعیتی قابل توجه و ارگانی مهم و تاثیرگذار هستند که هیچگاه نباید در مناسبات اجتماعی و سیاسی نادیده گرفته شوند. با تشکر از پروفسور دوگین که وقت خود را در اختیار موسسه ايراس قرار دادند.تهیه و تنظیم: سارا سلیمانی، عضو شورای فرهنگي ايراس |  |
↧
"از سركوب تا احيا!"
↧