| ايراس؛ دکتر شفیعی فارغ التحصيل آکادمی هنر تئاتر مسکو، عضو هیئت علمی دانشگاه هنر و از معدود افرادی است که سیستم استانیسلاوسکی را در ایران آموزش می دهد. ميز فرهنگي ايراس به منظور بررسيِ بيشترِ جنبه هاي مختلف سيستم استانيسلاوسكي كه در تئاتر ايران نيز بسيار قابل توجه است، به گفتگو با دكتر شفيعي پرداخت. ► در حال حاضر جایگاه استانیسلاوسکی و سیستم او در دنیا چگونه است؟ در سال ۲۰۰۳ کنفرانسی در مسکو برگزار گردید و در آن جا مشخص شد که در ۷۷ کشور، سیستم استانیسلاوسکی به عنوان دروس پایه براي آموزش های بازیگری و کارگردانی تدريس مي شود. با وجود گذشت سال ها از پايه گذاري چنين سيستمي هنوز هم سوالات و مسائلي مربوط به اين سيستم و شيوه تفكر استانيسلاوسكي مطرح مي شود كه منتقدین و نظریه پردازان تئاتر در جهان در حال پاسخ گويي به آن ها هستند. "ارسطو"،" برشت" و "استانیسلاوسکی" سه نظریه پرداز بنیادی و جدی در عرصه ی تئاتر محسوب می شوند اما آن چه که امروزه در عصر مدرنيسم در دنيا به عنوان «تئاتر مدرن» شناخته می شود، تئاتری است که حاصل آموزه ها و نظریات استانیسلاوسکی به عنوان نظریه پرداز مي باشد. ► آموزش سیستم استانيسلاوسكي در «آکادمی هنر تئاتر مسکو» به چه صورت است؟ در آكادمي هنر مسكو سه دوره برای اين سیستم در نظر گرفته مي‌شود، در دوره اول درباره ی خود سیستم، زیبایی شناسی استانیسلاوسکی در این سیستم و این که چه هنر یا نمایشی ارزشمند می باشد، آموزش داده می شود و در دوره دوم و سوم به ترتيب بازيگري و كارگرداني براساس اين سيستم آموزش داده مي‌شود. دوره ی اول برای منتقدین تئاتر و به مدت یک ترم مي باشد و دوره ی دوم و سوم به صورت يك ساله و برای آموزش به مدرسین تئاتر تدريس مي شود. بخش دیگری هم در اين آكادمي وجود دارد که از این دوره ها استخراج شده است و بيشتر به جنبه هاي عملي اين تئوري مي پردازد. در این بخش از آکادمی تمام واحد های درسی بر اساس سیستم استانيسلاوسكي طراحی شده است. اما اين واحد هاي درسي به صورت تئوري تدريس نمي شود، بلکه فقط بر اساس اين سیستم به طور تجربي به پرورش بازیگر یا کارگردان مي پردازند. پرورش بازیگر و کارگردان به صورت درست و منطقي بر اساس اين سیستم حداقل بین ۷ تا ۱۱ هزار ساعت وقت نیاز دارد که اگر بخواهیم به طور ممتد حساب کنیم بین ۵ تا ۶ سال طول مي كشد.► در ایران این سیستم چگونه آموزش داده می شود؟در دهه ی ۳۰ تدریس اين سیستم در ايران آغاز شد. این اتفاق انقلابی در بازیگری و کارگردانی ما بود اما در حقیقت سیستم به طور ناقص وارد ایران شد. قسمتی از این ناقص بودن به ترجمه های نادرست - علی رغم زحمت های فراوان مترجمين آن- مربوط می شود. موسسه آموزشي كه به تدريس اين سيستم مي پرداخت خیلی سریع، به دلیل درگیری های سیاسی و اختلافات با حکومت پهلوی تعطیل شد.در حقیقت آن چه را که ما از سیستم در کشورمان می شناسیم، تنها حاصل گمانه زنی هایی درباره ی آن است. امروزه در آموزشگاه های ما سیستم را به دلیل عدم شناخت شان، یک عده ای کهنه می دانند و عده ای دیگر هم آموزه های آن را به کار می برند، بدون این که بدانند این ها آموزه های سیستم استانيسلاوسكي است. همچنین در اين سبك براي بازیگر ۸ الی ۹ عنوان درسی بیشتر وجود ندارد اما در ایران نزدیک به ۸۰ الی ۹۰ عنوان درسی داریم و این به اين معني است که ما بيشتر از اطلاعات تخصصی، اطلاعات حاشیه ای به بازيگر مي دهيم. اين شرایط امروز تئاتر ما در اين حوزه است و من تلاش کردم طی ۵ سال گذشته که به کشور برگشتم این فضا را بشکنم و تغییر بدهم.► به نظر شما تاثیراتی که تئاتر دو كشور ایران و روسيه بر هم گذاشته اند چگونه است؟ تاثیری که تئاتر روسیه بر تئاتر ایران گذاشته خیلی بیشتر از تاثیر تئاتر ایران بر روسیه است. اولین سالن های تئاتر در ایران و در شهر های تبریز و رشت توسط روس ها ساخته شدند و تقریبا مي توان گفت تئاتر منهای فارغ التحصیلانی که از اروپا آمده بودند و در تهران شروع به کار کردند، توسط روس ها وارد کشور شد. بیشترین تاثیری که تئاتر روسیه بر تئاتر ایران گذاشته مربوط می شود به گروه نمایش هایِ روسی كه در ايران به اجراي نمايش مي پرداختند، هر چند اين گروه ها از نمایشنامه های ایرانی استفاده نکردند. در سال های پس از فروپاشی شوروی، نمایش هایِ ایرانیِ بسیار زیادی در روسیه، در فستیوال های مختلف اجرا شده است. شاید به عنوان یکی از آخرین اتفاقات تئاتری ما در روسیه مي توان به برگزاری ورک شاپ هایی که توسط من در روسیه برگزار شده و می شود، اشاره کرد. در پايان دكتر شفيعي افزود: "امیدوارم موسسه مطالعات ایران, اوراسیا (ايراس) بتواند از امکانات و سرمایه های موجود در هر دو کشور در حوزه ی فرهنگ و هنر و به ویژه تئاتر استفاده کند تا هم علاقه مندان ایرانی و هم علاقه مندان روسی از آن بهره مند شوند. به عنوان مثال در سال ۲۰۰۵ یا ۲۰۰۶ گروه تعزیه اي از ایران به مسکو دعوت شده بود كه به مدت سه روز برای رسانه ها، شرق شناسان و اهالی تئاتر روسیه به اجراي نمايش پرداخت و شايد اين برای اولین بار بود كه به طور زنده و نه از طریق کتاب ها و سفرنامه ها، تعزیه به روس ها معرفي شد. فراهم شدن چنين امكاني بازخورد بسیار خوبی از خود بر جای گذاشت و سبب شد نگاهی که روس ها به تئاتر سنتی ما و سرمایه های کلاسیک ما داشتند تغییر پیدا کند كه اميدوارم موسسه ايراس با فراهم آوردن چنين امکاناتي به ویژه که جناب آقای دکتر سنایی،ر ئيس محترم موسسه به عنوان سفیر ایران در روسیه هستند، به تقويت و هر چه بيشتر شدن اين برنامه هاي فرهنگي كمك كنند. تهيه و تنظيم: امين حسين زاده، دانشجوي كارشناسي ارشد ادبيات روسي دانشگاه تهران؛پايان متن/ |  |
↧
استانیسلاوسکی هنوز زنده است
↧