ايراس؛ "ولادیمیر پوتین" رئیس جمهور روسیه اواخر نوامبر سال جاری میلادی در راس یک هیات بلند پایه وارد رم شد تا روابط کشورش با چهارمین شریک تجاری روسیه پس از چین، هلند و آلمان را بیش از پیش توسعه دهد. وی در طول این سفر با "ناپولتیانو" رئیس جمهور ایتالیا ،"انریکو لتا" نخست وزیر، "رومانو پرودی" نخست وزیر سابق، پاپ فرانسیس و سیلویو برلوسکنی دوست سابق خود دیدار کرد. وضعیت روابط اقتصادی دو کشور حسب اعلام منابع روسی میزان تبادلات تجاری بین ایتالیا و روسیه در پایان سال ۲۰۱۲ میلادی ۸/۴۵ میلیارد دلار بوده و میزان صادرات ایتالیا به روسیه در سال ۲۰۱۳ بالغ بر۱۱ میلیارد یورو پیش بینی شده و مؤسسه بیمه سرمایه گذاری خارجی "ساچه" برآورده نموده تا سال ۲۰۱۷ میلادی صادرات مذکور به ۱۶ میلیارد یورو خواهد رسید. همچنین میزان سرمایه گذاری مستقیم ایتالیا در روسیه؛ ۹۴۳ میلیون یورو و متقابلا میزان سرمایه گذاری روسیه در ایتالیا ۴۲۸ میلیون یورو برآورده شده است. عمدهترین صادرات ایتالیا به روسیه نیز شامل تولیدات مکانیکی، منسوجات، چرم، اثاثیه و مواد خام است و تاکنون ۵۰۰ ایتالیایی در روسیه اقدام به تاسیس شرکت نمودهاند. از سوی دیگر روسیه بزرگترین تامین کننده سوخت ایتالیا (۱۵درصد نفت و ۳۰ درصد گاز وارداتی ایتالیا) میباشد و بخشهای سرمایه گذاری و فلزات ایتالیا به طور مستقیم متکی به سرمایه گذاران روس است. تبادلات بازرگانی بین روسیه و ایتالیا در سال جاری، از آغاز سال تاکنون رشد ۲۵ درصدی از خود نشان داده و ایتالیا دومین خریدار بزرگ گاز روسی در اروپا بعد از آلمان است. شرکتهای ایتالیایی از جمله در طرح ساخت هواپیمای روسی "Sukhoi Superjet ۱۰۰" شرکت میکنند. سال گردشگری دو کشور در سال ۲۰۱۴ برگزار خواهد شد. هر ساله بیش از ۲۰۰ هزار شهروند ایتالیا به روسیه میآیند و حدود ۷۴۰ هزار شهروند روسیه به ایتالیا سفر مینمایند. نشست دوجانبه اقتصادی سران دو کشور در نشست دوجانبه اقتصادی در شهر تریستای ایتالیا به گفتگو و تبادل نظر پیرامون مسائل مختلف بینالمللی، امضای ۲۸ موافقتنامه همکاری در زمینههای مختلف صنعتی، انرژی و مالی و ۷ توافقنامه بین دولتی پرداختند. این اجلاس دو جانبه با حضور ۱۱ وزیر از سوی هر کشور (وزیران امور خارجه، کشور، دفاع، اقتصاد و دارایی، سیاستهای کشاورزی، امور زیربنایی و حمل و نقل، کار و سیاستهای اجتماعی، آموزش، دانشگاهها و تحقیقات، بهداشت و درمان، توسعه اقتصادی و میراث فرهنگی و گردشگری)برگزار گردید. از جمله مهمترین توافقهای انجام گرفته عبارتند از: ایجاد یک صندوق راهبردی مشترک ایتالیا - روسیه با سرمایه ۱ میلیارد یورو که وظیفه آن کمک و پشتیبانی از سرمایه گذاریهای مستقیم دو طرف خواهد بود؛ همچنین همکاری در بخش مواد غذایی، فنی مهندسی، ماشین آلات صنعتی، انتقال تکنولوژیکی و انرژی؛ همکاری اداره پست ایتالیا با اداره پست روسیه در زمینه تجارت اینترنتی، همکاریهای لجستیکی و سیستم پستهای هیبریدی از دیگر توافقات دو طرف بود. نخستوزیر ایتالیا و رئیسجمهور روسیه همچنین در یک کنفرانس خبری مشترک برگزاری این اجلاس را موفقیت آمیز و نشان دهنده سطح خوب همکاریها دانسته و لتا، نخستوزیر ایتالیا ضمن راهبردی دانستن توافقات انجام شده، این اجلاس را به منزله از سرگیری روابط دو کشور پس از یک مقطع انفعال و توقف دانست و گفت دیدارها از سال ۲۰۱۰ متوقف شده بود و اکنون سعی بر حفظ ریتم آن خواهد شد. پوتین نیز ابراز امیدواری کرد در سال ۲۰۱۳ میلادی حجم مبادلات بین دو کشور از مرز ۵۰ میلیارد نیز فراتر رود. علاوه بر این دو طرف در مورد قیمت گاز ارسالی روسیه به ایتالیا تبادل نظر کردند. توافقات شرکتهای روسی و ایتالیایی در زمینه انرژی، شرکت "انی" ایتالیا، با شرکت "روس نفت" روسیه به منظور خرید نفت و سرمایه گذاری مشترک در بخش فروش فرآوردههای نفتی و لجستیکی و با شرکت نوآتک روسیه به منظور همکاری در طرحهای دور از ساحل در دریای مدیترانه توافق نامه همکاری امضاء نمود. شرکت انل (ایتالیا) با شرکت روس نفت روسیه به منظور توسعه صادرات نفت در خارج از روسیه به ویژه در کشورهای آمریکای لاتین، کشورهای جنوب اتحادیه اروپا و مدیترانه و کشورهای شمال آفریقا موافقت نامه همکاری امضاء نمودند. علاوه بر این شرکت ایتالیایی "Prysmian" نیز با شرکت روسی "JSC Rosseti e per Tesmec" به منظور همکاریهای تکنولوژیکی در مورد انتقال و توزیع انرژی در کشور روسیه توافقنامه همکاری امضاء نمودند. این شرکت همچنین موافقتنامه دیگری در زمینه همکاریهای علمی – فنی در مورد مواد تکنولوژیکی برای ساخت خطوط هوایی در بخش انرژی منعقد کرد. شرکت لاستیک سازی ایتالیایی "Pirelli" با شرکت روس نفت روسیه در زمینه تحقیقات تایر اتومبیل توافقنامه همکاری امضاء نمود. شرکت کشتی سازی ایتالیایی "Fincantier" (عضو صنایع دفاع ایتالیا) با شرکت روسی "RosRAO" نیز توافقنامه همکاری با مفاد زیر به امضا رسانیدند: ۱) یک سکوی شناور نیمه زیردریایی برای حمل اتاقکهای راکتورهای هستهای زیردریاییهای روسیه ۲) ساخت مرکز تحقیقاتیKeylov ۳) ساخت یک کشتی حفاری به منظور استخراج نفت و گاز از مخاذن زیر دریا روابط دیپلماتیک دو کشور با وجود روابط اقتصادی پر رونق بین دو کشور، روابط دیپلماتیک مسکو و رم داستان دیگری دارد. در دوره برلوسکنی وی بر روابط شخصی با پوتین اهمیت میداد. همچنین در این دوران به سه علت مناسبات دو کشور تضعیف شد که فرسایش تدریجی سیاست داخلی ایتالیا، جنگ گرجستان و تنش در روابط روسیه و اتحادیه اروپا و نهایتا شروع بحران اقتصادی در اروپا را میتوان نام برد. در زمان "مونتی" توسعه روابط تجاری دو کشور مورد اهمیت بود. اما در دوره جدید انریکو لتا و وزیر خارجهاش "بونینو" در تلاش هستند مسیر جدیدی در مناسبات دو کشور بگشایند. دولتهای سابق ایتالیا، روسیه را به عنوان شریک کمتر اقتصادی مینگریستند اما دولت کنونی این کشور چشم انداز استراتژیک گستردهتری در روابط دیپلماتیک خود با روسیه جستجو میکند. علاوه بر تجارت و اقتصاد، دو چشم انداز دیگر استراتژیک در تعاملات سیاسی دو کشور نمود یافته که شامل نگرانی در خصوص ثبات در منطقه مدیترانه و دوم چگونگی همکاری در بحث همسایگی شرقی است. ایتالیا دو هدف را در سیاستخارجی خود در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا مدنظر دارد. اولا مقابله با بحران انسانی در سوریه و ثانیا کنترل جریان مهاجران و پناهندگان است. سیاستمداران ایتالیایی به شدت نگران هستند که تروریستها در میان پناهندگان به خاک ایتالیا نفوذ کنند و به نظر میرسد در این دو زمینه مسکو و رم چشم اندازهای مشترک همکاری داشته باشند. از قرار معلوم دو کشور در زمینه ثبات و امنیت در شمال آفریقا و خاورمیانه به راه حلهای چندجانبه بینالمللی تاکید دارند و در این مورد ایده گفتگو با ایران و سوریه را دو مورد اساسی میدانند. البته دولت ایتالیا در تلاش است پس از این راجع به موضوعات بحث برانگیزتری مانند فعالین صلح سبز ایتالیا و موضوعات حقوق بشری ورود پیدا کند و به نظر میرسد روابط دو کشور در این زمینه نیز روندی تکاملی خواهد پیمود. دیدار پوتین با پاپ رییسجمهور روسیه در این سفر با پاپ و سپس با "مون سینیور پارولین" نخستوزیر واتیکان نیز دیدار و درباره وخامت اوضاع در سوریه و صلح در خاورمیانه، جامعه کاتولیکهای روسیه و نقش اساسی مسیحیت در جامعه به خصوص در دفاع و ترویج ارزشهای انسانی مانند کرامت و حیات انسان و خانواده و وضعیت وخیم مسیحیان در برخی نقاط جهان، تبادل نظر کرد. لازم به ذکر است اين اواخر روابط واتيکان با کليساي روسيه تقويت شده است و هر دو کليسا از ارزشهاي خانوادگي سنتي دفاع و عليه ازدواج همجنس گرايان اظهار نظر ميکنند. نتیجهگیری منابع کاخ نخستوزیری ایتالیا معتقدند اجلاس دو جانبه ایتالیا و روسیه در شهر تریستا برای ارتقا روابط در حال حاضر سرد بین مسکو و اتحادیه اروپا حایز اهمیت خواهد بود. این منابع تأکید میکنند ایتالیا میتواند نقش میانجیگری خود بین روسیه و بروکسل را تقویت نماید. شش ماهه دوم سال۲۰۱۴ ریاست ایتالیا بر اتحادیه اروپا آغاز خواهد شد و بنا بر گفته مطبوعات ایتالیا، لتا نخست وزیر این کشور سعی خواهد کرد این فرصت را صرف بهبود روابط روسیه و اتحادیه اروپا و توسعه مناسبات کشورش با مسکو نماید. در همین خصوص" بونینو" وزیر امور خارجه ایتالیا نیز قول داده کشورش روابط با مسکو را در زمره نکات محوری دوران ریاست خود بر اتحادیه اروپا قرار دهد. رسانههای ایتالیایی نوشتهاند احتمالا این دوره زمانی است که مباحث حقوق مدنی و بنیادین با روسیه مورد بحث قرار خواهد گرفت. علاوه بر این، آن طور که لتا نخستوزیر ایتالیا در مصاحبه با خبرگزاری تاس اعلام کرده، رم قصد دارد از ایده تشکیل یک پلاتفورم چند قطبی با نمایندگی کلیه بازیگران جدید در صحنه بینالمللی به منظور گرفتن تصمیمات در سطح بینالمللی، حمایت کند. شایان توجه است ایتالیا از زمان فروپاشی شوروی سابق به مثابه پلی بین اتحادیه اروپا و سازمان ناتو از یک طرف و فدراسیون روسیه از سوی دیگر ایفای نقش کرده و این خط سیاست خارجی در اسناد امضاء شده بین دو طرف در اوایل دهه نود میلادی دیده میشود و در حال حاضر نیز سعی دارد همین سیاست خارجی را پیگیری کند. البته ظاهرا روسیه در زمان پوتین درصدد است نقش پل ارتباطی را که سابقا توسط رم ایفا میشده، بین سه کشور آلمان و فرانسه و ایتالیا تقسیم کند تا راحتتر بتواند با مجموعه اتحادیه اروپا تعامل نماید. به همین دلیل است که مسکو گسترش روابط خود با این سه کشور را در اولویت قرار داده است.نویسنده: سیدعبدالرضا موسوی بفروئی، كارشناس مسائل روسيهانتهاي متن/