| شهرها سمبل تمدن معاصر هستند. بالغ بر نیمی از ساکنین کره‌ی زمین در شهرهای مختلف دنیا زندگی می‌کنند. هفتاد و سه درصد از جمعیت روس‌ها در شهرها گذران زندگی می‌کنند و روستاها به تدریج خالی از سکنه شده و از بین می‌روند. ساکنین برخی از روستاها را تنها سالمندان تشکیل می‌دهند. جوانان به سوی شهرها می‌شتابند، جایی که می‌توانند کار بیابند، تحصیل کنند، جایی که می‌توان به آرزوها و نقشه‌هایت جامه‌ی عمل بپوشانی، جایی که زندگی در آن جذاب‌تر و دلکش‌تر است. مسکو و سن‌پتربورگ از کلان شهرهای روسیه به حساب می‌آیند. اگر مسکو پایتخت دولتی، اداری، اقتصادی کشور است، اگر مسکو مرکز علمی، سیاسی و امور مالی است، آن‌گاه سن‌پتربورگ به راستی پایتخت فرهنگی روسیه محسوب می‌شود. برای هر دو پایتخت روسیه نام‌های استعاری وجود دارد که در کلام روس‌ها کاربرد بسیار داشته و برای همه‌ی ملت روسیه عناوینی آشنا است. مسکو را با این نام‌های استعاری می‌شناسند: ۱. سنگ سفید (Белокаменная): چراکه در دوران باستان شهر را دیوار مرتفعی از سنگ‌های سفید احاطه می‌کرد. ۲. نخستین تخت پادشاهی (Первопрестольный): چراکه در روسیه باستان مسکو نخستین شهری بود که تزار در آن شهر بر سریر پادشاهی نشست و شروع به فرمانروایی کرد. در واقع سمبل حکومت شاهنشاهی است. ۳. روم سوم (Третий Рим): چراکه این سرزمین پس از روم و کنستانتینوپول (قسطنطنیه یا همان استانبول کنونی) سومین پیام‌آور آیین مسیحیت از طریق بیزانس بود. سنت‌پترزبورگ نیز دارای چنین عناوین استعاری است: ۱. پایتخت شمالی (Северная столица): چراکه این شهر در شمال روسیه قرار گرفته است. ۲. ونیز شمالی (Северная Венеция): این نام را به این شهر داده‌اند چراکه به خاطر کانال‌های بسیاری که دارد به ونیز ایتالیا شباهت دارد. ۳. شهر بر فراز نِوا (город на Неве) چرا که این شهر در کنار رود نِوا ساخته شده است. ۴. پیتر (Питер): این اسم مخفف نام کامل این شهر یعنی سن‌پتربورگ است که برگرفته از نام پِتر مقدس است. از دیگر شهرهای عمده‌ی روسیه که نقش مهمی در اقتصاد این کشور ایفا می‌کنند ناواسیبیرسک، نیژنی‌نُوْگُراد، اِکاترین‌بورگ، سامارا، اُمْسْک و قازان است. مشکلات کلان‌شهر مسکو مسکو در شمار بیست ابَر شهر دنیا قرار دارد. مسکو کلان‌شهری است که بر اساس آمار دولتی بالغ بر ده میلیون جمعیت دارد که از این شمار تنها هفت درصد آن روس هستند. با احتساب سیاحان جمعیت پایتخت روسیه تقریبا روزانه به اندازه‌ی دو میلیون نفر افزایش مي‌یابد. مسکو با همان مشکلاتی که دیگر کلان-شهرها با آن روبه‌رو هستند دست و پنجه نرم می‌کند. مشکلاتی از قبیل: حمل‌ونقل، مسکن، مسائل اکولوژی و موضوعات جناحی. سطح زندگی، امکان تحصیل و کار، امکان ترقی شغلی و ارتقاي مقام، شرایط تفریح و گذران اوقات فراغت برای ساکنین مسکو همواره در سطحی بسیار بالاتر از سطح زندگی در شهرستان‌ها بوده است. این نابرابری سبب گشت تا ساکنین شهرستان‌ها بی‌عدالتی اجتماعی را حس کرده و نسبت به پایتخت‌نشینان رشک برند و نسبت به آنان احساس تنفر داشته باشند. در زمان حکومت شوروی تعداد ساکنین مسکو به واسطه‌ی اقدامات اداری و با کمک پروانه‌ی سکونت (مجوزی که به شناسنامه افراد ضمیمه می‌کردند و به شخص اجازه‌ی سکونت در مکان مشخصی را می‌داد) کنترل می‌شد و این موضوع بر نفرت و انزجار شهرستانی‌های روسیه دامن می‌زد. در حقیقت مسکو برای سکونت دایم خود شهروندان روسی هم شهری بسته بود. امکان زندگی در مسکو و مسکویی شدن در زمان حکومت شوروی به معنای دریافت کلید موفقیت بود، چراکه شخص فرصت و شانسی می‌يافت تا به برنامه‌ها و توانایی‌های خود جامه‌ی عمل بپوشاند. مسکو همیشه مثل آگهی تبلیغاتی بود که برای همه و مخصوصا بیگانگان، دستاوردها و پیروزی‌های سوسیالیسم را به معرض نمایش می‌گذاشت. مسکو شهر فوق‌العاده زیبایی است. این شهر با فراوانی فضای سبزی که درپارک‌ها، بوستان‌های عمومی و خیابان‌های مشجر چشم بیننده را نوازش می‌دهد، هر تازه واردی را به تحیر وا می‌دارد. نقشه‌ی پایتخت روسیه تلفیقی از خردمندی و سادگی است. در مرکز مسکو کرملین قرار گرفته است که قلب روسیه است. خیابان‌های اصلی شهر از مرکز آن همانند انوار خورشید منشعب می‌شوند. سه کمربندی در شهر ساخته شده است. مناطق مسکونی عمدتا در حوالی کمربندی سادُوایه یا کمربندی باغ (Садовое кольцо) و در حومه‌ی شهر در نزدیکی جاده‌ی کمربندی مسکو (МКАД) گسترده شده‌اند. کسی که برای اولین بار به مسکو سفر می‌کند بد نیست بداند که شماره‌ی خانه‌ها در خیابان‌های مسکو از مرکز شهر شروع شده و هر چه به حومه‌ی آن نزدیک‌تر شویم شماره‌ی خانه‌ها افزایش می‌يابد. بنابراین اگر از خیابانی به خیابان دیگر بروید و از آخرین شماره به اولین شماره برسید بدین معناست که نهایتا به مرکز پایتخت رسیده‌اید. با وجود اینکه پیدا کردن آدرس در مسکو ساده به نظر می‌رسد، اما ممکن است مسافری راه خود را گم کند. معمولا اهالی مسکو با کمال میل به مسافرین کمک می‌کنند و آدرس را نشان می‌دهند. اگر شخصی به درستی آدرس نداد و باعث سردرگمی بیشتر مسافر شد، روس‌ها شخص آدرس‌دهنده را به شوخی «ایوان سوسانین» می‌نامند. ایوان سوسانین یک دهقان ساده روستایی بود که در شهری به نام کوستروما زندگی می‌کرد. در زمستان ۱۶۱۳ میلادی دشمنان لهستانی به او دستور دادند تا آن‌ها را به مخفی‌گاه تزار روسیه ببرد. ایوان سوسانین از فرمان آن‌ها پیروی کرد، اما به جای آن‌که آن‌ها را در مسیر صحیح راهنمایی کند، به جنگل صعب‌العبوری هدایت کرده که در نهایت باعث مرگ و نابودی آن‌ها می‌شود. بعد از تهوری که این دهقان ساده از خود نشان داد به عنوان قهرمان ملی بر سر زبان‌ها می‌افتد و وارد افسانه‌ها می‌شود. در شهر کوستروما مجسمه‌ای از او در میدان شهر قرار دارد. متروی مسکو متروی مسکو یکی از سریع‌ترین و مناسب‌ترین وسایل حمل‌ونقل عمومی به حساب می‌آید. روزانه میلیون‌ها نفر از خدمات آن بهره می‌برند. در سراسر دنیا برای ساخت ترن‌های زیرزمینی نقش کاربردی و عملیاتی آن بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد، اما به هنگام ساخت متروی مسکو در زمان حکومت شوروی توجه‌ها معطوف به شکل بیرونی و معماری ایستگاه‌ها بود. کثرت دکورها و زینت‌های ایستگاه‌های مترو و نقش و نگارهای آن می‌بایست موفقیت‌ها و دستاوردهای حکومت شوروی را به عرصه‌ی نمایش می‌گذاشت. معمارانی که ایستگاه‌های متروی «ساکولنیکی»، «مایکوفسکی»، «سازمان کمونیستی جوانان» و «دروازه‌ی قرمز» را طراحی کردند به دریافت جوایز معتبر بین‌المللی مفتخر شدند. وسایل حمل‌ونقل زمینی در مسکو و سن‌پتربورگ وسایل حمل‌ونقل زمینی (اتوبوس، تراموا و اتوبوس برقی) نیز پیشرفته است. قیمت بلیت وسایل نقلیه‌ی عمومی شهری در روسیه در مقایسه با کشورهای دیگر جهان به حد قابل ملاحظه‌ای ارزان‌تر است، چراکه تمام وسایط نقلیه دولتی بوده و از محل بودجه‌ی شهر هزینه‌های مربوط به آن تامین می‌شود. بلیت سفر با مترو که برای تمام خارجی‌ها چیزی آشنا است، در واقع یک بلیت کاغذی با نوار مغانطیسی است. هر چه تعداد بلیت‌هایی که برای مسافرت به یک مقصد می‌خرید بیشتر باشد، هزینه‌ی یک سفر برای شما ارزان‌تر از آب در می‌آید. بلیت برای مسافرت با وسایل نقلیه‌ی زمینی را می‌توان از راننده همان وسیله خریداری کرد، اما بلیطتی که از کیوسک‌های فروش بلیت که در نزدیکی ایستگاه مترو واقع شده است تهیه شود، بسیار ارزان‌تر است. مسافر به محض ورود به اتوبوس موظف است بلیت خود را پانچ کرده، در غیر این‌صورت به هنگام کنترل بلیت‌ها توسط بازرس بلیت، ناچار به پرداخت جریمه خواهد شد. روس‌ها به مسافری که بدون بلیت سوار می‌شود به شوخی «خرگوش» می‌گویند. علاوه بر وسایل نقلیه عمومی که در بالا به آن اشاره شد تاکسی‌های ویژه‌ای (маршрутка) نیز در شهرهای روسیه به حمل‌ونقل مسافرین می‌پردازدند. این تاکسی‌ها در واقع مینی‌بوس‌هایی هستند که ظرفیت ده تا دوازده مسافر را دارند و مانند تاکسی‌های معمولی به خواست مسافرین در هر نقطه توقف می‌کند، اما تنها قیمت بلیت این تاکسی‌های ویژه گران‌تر از اتوبوس و اتوبوس‌برقی است. تعداد اتومبیل‌های شخصی طی ده سال اخیر افزایش یافته است، بنابراین در خیابان‌های پایتخت در اوج ساعت کار معمولا شاهد ترافیک هستیم. هر شخص ماشین‌بازی آرزوی داشتن ماشین‌های خارجی را دارد، ماشین‌هایی با مارک «مرسدس»، «بی ام وِ»، «ولوو»، «هیوندا». چیزی که در خیابان‌های روسیه بسیار به چشم می‌خورد فرهنگ ضعیف رانندگان در خیابان، در نظر نگرفتن حقوق عابرین پیاده و نادیده گرفتن قوانین راهنمایی و رانندگی است. رانندگان با دیدن عابر پیاده سرعت خود را کم نمی‌کنند، ترمز نمی‌زنند و همه‌ی این‌ها در نهایت به حوادث وحشتناک جاده‌ای و تصادفات زیاد در این کشور منجر می‌شود. با همه‌ی این تفاصیل به واسطه‌ی فعالیت‌های صاحبین قدرت در شهرهای بزرگ روسیه مانند مسکو، سن‌پتربورگ، قازان و ... سال به سال این شهرها از زیبایی و رفاه بیشتری برخوردار شده تا با سطح رفاه اجتماعی شهرهای کشورهای اروپایی برابری کند. منابع: ۱. آشنایی با سنن و زندگی مردم روسیه، نینا واسیلیونا باسکو،۲۰۰۷، مسکو ۲. Зонтиков Н. А. Иван Сусанин // Иван Сусанин: легенды и действительность. — Кострома, ۱۹۹۷. ۳. http://ru.wikipedia.org/wiki/ نویسندگان: سیده مهنا رضایی و عیسی مهرآرا، اعضاي شوراي فرهنگي ايراس |  |
↧
شهر و حمل‌ونقل شهری در روسیه
↧