| قانون ماگنیتسکی و انتشار لیست توسط آمریکا با فوت وکیل ۳۷ ساله روس به نام ماگنیتسکی در یکی از زندان‌های روسیه در سال ۲۰۰۹، بهانه لازم برای نمایندگان کنگره آمریکا فراهم شد تا با توجیحات حقوق بشری خود به چالش بیشتر با حکومت روسیه که مطابق میل آنها رفتار نمی‌کرد، بپردازند اما شروع ریاست‌جمهوری ولادیمیر پوتین در سال ۲۰۱۲ که می‌توان آن را آغاز عصر جدیدی از تنش در روابط مسکو و واشنگتن دانست، باعث شد این پرونده بیش از گذشته در دستور کار مقامات آمریکايی قرار گرفته و نهایتا قانون ضد روسی ماگنیتسکی پس از تصویب، در دسامبر ۲۰۱۲توسط اوباما امضا شود. به دنبال آن دومای دولتی روسیه در یک اقدام متقابل قانون منع فرزندخواندگی کودکان روس توسط شهروندان آمریکايی را به تصویب رساند تا نشان دهد واشنگتن نمی‌تواند به اقدامات یک طرفه علیه روسیه مبادرت ورزد. مدودف، نخست‌وزیر روسیه نیز قانون ماگنیتسکی را بی‌اساس، جعلی و دارای ماهیت سیاسی توصیف کرد و وزارت امور خارجه این کشور فهرستی از مقامات آمریکايی که در جنایات زندان گوانتانامو دخالت داشتند تهیه کرد. روزنامه «ساوتسکایا راسیا» در زمان تصویب قانون ممنوعیت فرزندخواندگی کودکان روس توسط اتباع آمریکايی نوشت: "اقدام آمریکا در تصویب قانون ماگنیتسکی ادامه جنگ سرد بوده و حتی در آن زمان هم چنین فهرست‌هایی تدوین نمی‌شد و لذا اقدامات متقابل روسیه کافی نیست و حزب کمونیست روسیه اقدامات ریشه‌ای‌تری مثل پس گرفتن پول صندوق ذخیره روسیه از بانک‌های آمریکايی و اجرای قرارداد صدور اس-۳۰۰ به ایران و ممنوعیت ترانزیت محموله‌های ناتو به افغانستان را پیشنهاد می‌کند". در ادامه این تنش و بدون توجه به اعتراضات طرف روس، روز ۱۳ آوریل ۲۰۱۳ وزارت دارايي آمريکا فهرست اولیه اسامی ۱۸ نماينده نهادهاي دولتي و قضايي روسیه را منتشر کرد که این افراد برابر قانون ماگنیتسکی با ممنوعیت ورود و توقیف دارايی‌هایشان در آمریکا روبه‌رو شدند. انتشار فهرست گوانتانامو از سوی روسیههم‌زمان با این اقدام غیردوستانه دولت آمریکا، روسیه نیز متقابلا لیست ۱۸ نفره اتباع آمریکايی که در وقایع ضد حقوق‌بشری زندان گوانتانامو نقش داشتند را منتشر کرد و سرگي ريابکوف، معاون وزير امور خارجه روسيه گفت فهرست روسي نيز چون فهرست آمريکايي بخش غير علني دارد و پاسخ دادن با «اقدام متقابل» انتخاب روسیه نیست و مسکو ناچار بوده به اين نحوه اقدام کند ولي مسئوليت اين روند به عهده ايالات‌متحده است. روسيه به کرات شاهد مواردي بوده که مقامات و نهادهاي قضايي آمريکا به اقدامات غيرقانوني متوسل شده‌اند که حقوق آمريکا را در خاک کشورهاي ثالث اعمال و هم‌چنين حقوق‌بشر و از جمله حقوق اتباع روسيه را در خاک آمريکا نقض کرده‌اند. ديويد ادينگتون، رئيس سابق دفتر معاون رئيس‌جمهور آمريکا، جان يو، مشاور حقوقي اسبق وزارت دادگستري آمريکا، جفري ميلر و جفري هاربسون، فرماندهان سابق پايگاه هوايي آمريکا در گوانتانامو، جد راکوف، قاضي دادگاه بخش جنوبي ايالت نيويورک، پريتيندرا بهارا، دادستان فدرال بخش جنوبي ايالت نيويورک و چند معاون دادستان بخش جنوبي ايالت نيويورک از جمله افرادی هستند که وارد لیست روسی شدند. علاوه بر اين، چند تن از کارکنان آژانس مبارزه با مواد مخدر و هم‌چنين يک کارآگاه «اف بي آي» در این فهرست قرار گرفتند. آلکساندر لوکاشويچ، نماينده رسمي وزارت خارجه روسيه در خصوص اسامی این آمریکايی‌ها خاطر نشان کرد که برخلاف فهرست آمريکايي که خودسرانه تهيه شده، در وهله اول کساني در فهرست روسي گنجانده شدند که در علني ساختن شکنجه و نگاه داشتن غير محدود زندانيان در گوانتانامو، بازداشت و ربودن اتباع روسيه در کشورهاي ثالث و سوء قصد به جان و سلامت آنها دست داشته‌اند. وي گفت جنگ فهرست‌ها انتخاب روسیه نبوده ولی مسکو نمی‌توانست به اخاذي علني واشنگتن پاسخ ندهد و سياستمداران آمریکايی باید درک می‌کردند که برقراري روابط با کشوري چون روسيه بر اساس ايفاي نقش آقا بالاسر و تحميل بي‌پرده، آينده ندارد. سفر تام دانیلون به مسکو هم‌زمان با انتشار لیست ماگنیتسکی، تام دانیلون، مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهور آمریکا وارد مسکو شد تا پیام شخصی اوباما را به پوتین تسلیم کند اما محافل طرفدار حکومت در روسیه، واشنگتن را به وارد کردن خدشه در روند سالم‌سازی روابط متهم کرده و چنین سفری در کنار این اقدام منفی را نشانه نفوذ بیشتر نیروهای مخالف روسیه در هیات حاکمه آمریکا دانستند که اقدامات تنش‌زای خود را افزایش دادند. استنباط محافل داخلی روسیه این بود که آمریکا با این اقدام دوگانه خود از یک طرف نشان داد به مسکو در زمینه مهم‌ترین پرونده‌های جهانی نظیر کره‌شمالی و سوریه احتیاج دارد و از سوی دیگر حاضر نیست به خواسته کرملین اهمیتی دهد و حتی رفتاری توهین‌آمیز اتخاذ کرده‌است. سرگي لاوروف، وزير امور خارجه روسيه هم تصميم انتشار «فهرست ماگنيتسکي» در آستانه ديدار دانيلون را «تصميم ناموفق» ناميد. در تحلیل سفر این مقام آمریکایی به مسکو برخی کارشناسان روس معتقدند اگر قرار بود با گسیل داشتن پیک‌های دیپلماتیک به پایتخت‌های دو کشور انبوه مشکلات میان روسیه و آمریکا مرتفع شود از خیلی وقت پیش تنش‌ها خاتمه می‌يافت و لذا این اقدام کاخ سفید ارزش واقعی ندارد و با توجه به تجارب گذشته واشنگتن علیه روسیه خصوصا قانون جکسون ونیک باید پی برد که آمریکا یک برنامه منسجم دراز مدت برای به زانو درآوردن مسکو تدارک دیده است. در این خصوص يوري اوشاکوف، دستيار رئيس‌جمهور روسيه هم اعلام نمود اوباما از يک طرف مايل است روابط با روسيه را فعالانه توسعه دهد ولي از طرف ديگر نمي‌خواهد درون خود آمريکا براي دفاع از روابط دوجانبه با روسيه اقدام کرده و برخي شخصيت‌هاي ضد روس را که چوب لاي چرخ روابط مي‌گذارند، مهار کند. دیدگاه محافل داخلی طرفدار حکومت اتفاقات اخیر در روابط مسکو و واشنگتن از دید جناح‌های مختلف سیاسی روسیه دور نمانده به طوری که زیوگانوف، رهبر حزب کمونیست گفت مسکو باید از خیلی وقت پیش به حیله‌گری‌های واشنگتن پاسخ می‌داد ولی بخش عمده نخبگان روس مشغول تصرف دارايی و پس‌انداز پول‌هایشان در همان بانک‌های آمریکايی و اروپايی بودند و به همین دلیل نمی‌توانستند اقدامات جدی و متقابل ترتیب دهند. وی بهانه‌جویی‌های آمریکايی‌ها درباره حقوق‌بشر را وقیحانه و غیراخلاقی دانست و اظهار نمود کسی علیه شوروی سابق لیستی ننوشت چون شوروی می‌توانست بدون دغدغه جواب مثبت یا منفی بدهد ولی فدراسیون روسیه به دلیل نقاط ضعف، هدف این هجمه قرار گرفت. ولادیمیر ژیرینوفسکی، رهبر حزب لیبرال دموکرات روسیه نیز در بی‌اهمیت جلوه دادن فهرست ماگنیتسکی گفت این لیست ادامه جنگ سرد آمریکا علیه روسیه بوده و نشان می‌دهد آمریکا به سازش تن داده و اشخاصي که وارد اين فهرست شده‌اند از مقامات پايين بوده و اساسا هرگز به آمريکا سفر نکرده و امکانات مالي و دارايي خاصي در خارج نداشته‌اند. اما از آنجا که بنا بر قانون ماگنیتسکی، لیست مربوطه احتمال گسترش دارد برخی از کارشناسان روس اعتقاد دارند اضافه شدن قسمت غیرعلنی به فهرست ماگنیتسکی و مانور اعضای فعال کنگره آمریکا -که بر گنجاندن شخصیت‌های بلندپایه روسیه در فهرست مذکور تاکید می‌کنند-؛ حالتی سمبولیک دارد و به عنوان یک اهرم فشار در آینده مورد استفاده قرار خواهد گرفت، زیرا کسی نمی‌داند بالاخره چه کسی در این قسمت گنجانده شده و از این جهت به احتمال قوی تدوین لیست‌های متقابل همچنان ادامه خواهد یافت. دیدگاه محافل غربگرا اما غربگرایان روسی معتقدند که این سند کمک و اقدام آگاهانه آمریکا به جامعه مدنی روسیه بوده و پیغامی از جانب کاخ سفید به کرملین است که باید دست از سیاست‌های غرب‌ستیزانه خود بردارد زیرا که واشنگتن موکدا تمام قوانینی را که وضع می‌کند به مورد اجرا خواهد گذاشت. محافل غربگرای داخل روسیه تصور می‌کنند مسکو با برداشتن گام‌های بعدی غرب را وادار به اقدام کرده و تبادل لیست‌های ماگنیتسکی و ضدماگنیتسکی که جدیدا شروع شده همچنان تداوم خواهد یافت و به صلاح روسیه است که چنین روندی متوقف شود. غربگرایان در روسیه در صدد توجیه لیست آمریکائی برآمده و می‌گویند حضور دانیلون، مشاور امنیت ملی اوباما در مسکو اثرات فهرست ماگنیتسکی را کاهش داده و ملاقات‌های وزرای امورخارجه و دفاع آمریکا و روسیه با فرمت۲+۲ ظرف چند ماه آتی از سرگرفته خواهد شد و عامل ماگنیتسکی جنبه مقطعی روابط دو کشور بوده و پایداری نخواهد یافت. آنها همچنین امیدوارند دیدار سران روسیه و آمریکا در ژوئن ۲۰۱۳ در ایرلند و نیز سپتامبر همین سال در اجلاس گروه ۲۰ در سن‌پترزبورگ در سالم‌سازی روابط دو کشور موثر واقع شود. به نظر می‌رسد نوع نگاه جناح غربگرا به موضوع مذکور، جانبداری از آمریکا و ابراز خوشحالی از اجرای این محدودیت‌هاست زیرا آنها امیدوارند با فشارهای آمریکا بر کرملین فضا برای اقدامات این طیف در روسیه باز شود. اما باید گفت خوش‌بینی این نیروها با سخنان لاوروف، وزیر امور خارجه فدراسیون روسیه که هشدار داد مسکو رفتار عملی و نه سخنان شعارگونه را ملاک قضاوت خود قرار می‌دهد در تضاد است و مقامات روس به خوبی دریافته‌اند که هرگونه عقب‌نشینی در مقابل آمریکا اقدامات تنبیهی گسترده‌تری را به دنبال خواهد داشت. جمع بندی بنابر قانون ماگنیتسکی لیست‌های مربوط به این سند دایما می‌تواند تجدید شود و سناتورها، اعضای کنگره، جامعه مدنی آمریکا و سازمان‌های غیرانتفاعی حق شرکت در تهیه این لیست‌ها را کسب کرده‌اند. طیف مذکور می‌توانند افرادی را پیشنهاد کنند که از لیست حذف شوند و یا به لیست اضافه شوند و رئیس‌جمهور باید فهرست‌ها را به صورت منظم تجدید و منتشر کند و تحریم‌های جدید را مطرح و یا در برخی موارد ارتقاء دهد. ران پال، نماینده مجلس نمایندگان آمریکا که خود علیه قانون ماگنیتسکی رای داده اعتقاد دارد دخالت دادن دیدگاه سازمان‌های غیردولتی اقدام صحیحی نبوده و این سازمان‌ها چون اغلب از دولت‌ها یا احزاب سیاسی پول می‌گیرند بنابراین مغرضانه رفتار کرده و نمی‌توانند در تهیه اسامی لیست ماگنیتسکی بی‌طرف باشند. برخی ناظران می‌گویند بسیار بعید است قانون جدید کوتاه‌مدت باشد و درست مانند اصلاحیه جکسون ونیک به عنوان بخشی از قوانین آمریکا برای دهه‌های بعد باقی مانده تداوم خواهند یافت تا موثر واقع شوند. حتی بعد از اینکه دولت آمریکا تغییر کند هر رئیس‌جمهور جدید و کنگره و نیز جامعه مدنی و ارگان‌های حقوق‌بشری باید به این قانون رسیدگی کنند و لذا روسیه حق دارد احساس کند در چارچوب این قانون مورد توهین قرار گرفته است. از سوی دیگر مقامات روسی نیز در اتخاذ اقدامات متقابل و حتی تهیه و انتشار لیست گوانتانامو هوشمندی لازم را داشته‌اند زیرا به هیچ وجه تحریم و محدودیت را به بخش روابط اقتصادی و تجاری خود با آمریکا که در آن دچار مشکلات فراوان بوده و نیاز به سرمایه‌گذاری و توسعه دارند؛ سرایت نداده و یا در تدوین قانون ممنوعیت فرزندخواندگی کودکان روس جوانب احتیاط را رعایت کرده‌اند. نکته حایز اهمیت آن است که روسیه در حال حاضر ریاست گروه G۲۰را برعهده دارد، همچنین در سال ۲۰۱۴ رئیس گروه G۸ خواهد بود و در سال ۲۰۱۵ ریاست بریکس را برعهده خواهد گرفت لذا در یک دوره زمانی طولانی مسکو نقش فعالی را در صحنه بین‌المللی بازی خواهد کرد و واشنگتن با تصویب و اجرای چنین قانونی سعی کرده نقش روسیه را در تحولات آتی جهانی تضعیف و مقامات روس را درگیر تبعات این مشکل نماید. علاوه بر این آمریکا با تصویب قانون ماگنیتسکی فدراسیون روسیه را که وارث شوروی سابق و رقیب آمریکا در دوران جنگ سرد بوده را به شدت تحقیر می‌کند و نشان می‌دهد کاخ سفید به گفت‌وگوهای سازنده و سیاست نوسازی روابط اعتقادی ندارد. به خوبی پیداست واشنگتن تمایل دارد به طور یک‌جانبه از روسیه در حل مسائل مختلف بین‌المللی امتیاز بگیرد و سیاست بازسازی یک‌طرفه روابط را اجرا نماید. همچنین سیاست مخدوش کردن چهره پوتین و دولت روسیه در سطح بین‌المللی به عنوان کشوری که باید عضو متعهد شورای امنیت سازمان ملل‌متحد باشد ولی خود حقوق‌بشر را رعایت نمی‌کند از مدت‌ها قبل مدنظر آمریکا بوده و کاخ سفید با فراهم شدن هر فرصتی در این مسیر گام برداشته است. از سوی دیگر آمریکا از هم‌اکنون می‌خواهد جهات اجتماعی جامعه روسیه را در مسیر سیاسی مورد علاقه خود قرار دهد و حتی گسیل کردن نماینده اوباما به مسکو هم‌زمان با اجرای قانون ماگنیتسکی چیزی جز تمسخر کردن روس‌ها نیست که با این کار دو دستگی و اختلاف غربگرایان و ملی‌گرایان را در جامعه روسیه افزایش دهد و احساسات ضدآمریکايی و ضدغربی در این کشور را در سال‌های آتی مدیریت کند. بدیهی است آمریکا با دخالت دادن گروه‌های حقوق‌بشری در تهیه لیست ماگنیتسکی درصدد است به افزایش قدرت پنهان سازمان‌های این چنینی در داخل روسیه مبادرت و نفوذ آنها را، نه به عنوان نیروهای سازنده جامعه روسیه بلکه نیروهایی مخالف حکومت افزایش دهد. از سوی دیگر در پیش گرفتن پروژه روس هراسی نه تنها در آمریکا بلکه در تمام دنیا یکی از اهداف کلیدی مقامات کاخ‌سفید است و در این مسیر تلاش‌هایی برای همراه نمودن اتحادیه اروپا نیز انجام می‌شود تا شاید بروکسل نیز یک لیست ماگنیتسکی جدید به تقلید از واشنگتن ارائه دهد و در دشمنی با روس‌ها با آمریکا هم‌داستان شود. اعتراضات ساختگی حقوق بشری در جریان سفر اخیر پوتین به هانوفر آلمان و چپاول کردن پول‌های روسی در قبرس نیز حاکی از تلاشی مشابه در اتحادیه اروپاست و اگر این تلاش‌ها در غرب به نتیجه برسد کنترل و مدیریت آن برای روسیه سخت‌تر خواهد بود چرا که گذراندن تعطیلات در اروپا، خرید، تحصیل فرزندان و نگهداری پول در بانک‌های مختلف اروپايی و غیره موارد مورد علاقه روس‌هاست و مبرهن است آمریکا در صورت موفقیت در این پروسه در مورد سایر قدرت‌های مخالف نظیر چین نیز به همان بهانه‌های حقوق‌بشر و امثال آن دست به تهیه لیست‌های مشابهی خواهد زد. برخی کارشناسان معتقدند در صورت اصرار آمریکا بر ادامه چنین سیاستی کشورهای مقابل نیز دست به اقدامات مشابهی بزنند و فهرست گوانتانامو در سایر کشورها نیز مورد توجه قرار گیرد چه اینکه روسیه و دوستان این کشور برخلاف آمریکا در نقاط مختلف دنیا دارای زندانها و شکنجه‌گاه‌های مخفی نیستند و اجرای این سیاست در مورد واشنگتن پایه‌ها و دلایل بسیار منطقی دارد. در مجموع احتمالا قانون ماگنیتسکی و فهرست ناشی از آن، کانون جدید تنش در روابط روسیه و آمریکا خواهد بود و طراحی آن بر اساس اهداف کلان و دراز مدت واشنگتن صورت گرفته و به منظور اثربخشی کامل به مدت طولانی‌تری به مورد اجرا گذاشته خواهد شد. نویسنده: سیدعبدالرضا موسوی بفروئیمنابع http://www.ng.ru/politics/۲۰۱۳-۰۴-۰۸/۲_magnitskiy.html http://search.integrum.ru/ArtefactDocument.aspx?sourceId=۵۱۶&url=cd۱_D۲۰۱۳۰۴۱۵_N۶۵_L۲۰۱۳۰۴۱۵۰۳۰۰۱۳۰۰_A۰۰۲.htm http://www.rg.ru/۲۰۱۳/۰۴/۱۵/spiski.html http://www.vesti.ru/doc.html?id=۱۰۷۵۳۲۵ http://ria.ru/politics/۲۰۱۳۰۴۱۳/۹۳۲۴۶۷۹۶۲-print.html?ria=ra۷ho۵mdi۲۹r۷qmmsqeasprnqfijs۸۱۸ |  |
↧
تبادل لیست ماگنیتسکی و گوانتانامو و تداوم تنش در روابط روسیه و آمریکا
↧