| سیاست هسته‌ای روسیه دیدگاه روسیه که خود در حال حاضر بعد از آمریکا بزرگترین زرادخانه هسته‌ای جهان را دارد در جای خود قابل تامل و بررسی بیشتر است اما در مقاله پوتین او سعی کرده است دیدگاه خود را درباره مهم‌ترین مسائل روز هسته‌ای جهان در قالب چهار محور اساسی مطرح کند . اول درباره موضوع هسته‌ای ایران که از سال ۲۰۰۲ به یک مساله بین‌المللی تبدیل شده است. دوم درباره روند هسته‌ای شدن کره‌شمالی. سوم درباره راه‌های جلوگیری از گسترش سلاح‌های هسته‌ای و چهارم کمک به ترویج انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای ۲۰- پرونده هسته‌ای ایران و خطر حمله به ایران پوتین در ادامه مقاله خود در تنها پارگرافی که به موضوعی مرتبط با ایران ایران اشاره می‌کند به بیان دیدگاه خود در باره تهدیدهای مطرح شده در باره حمله نظامی به ایران می‌نویسد: « درحال حاضر ایران در مرکز توجه عمومی قرار دارد. شکی نیست که خطر حمله نظامی به این کشور باعث نگرانی روسیه می‌شود. اگر چنین چیزی رخ دهد، پی آمدهای آن واقعا فاجعه بارخواهد بود. تصور ابعاد واقعی این پی آمدها غیرممکن خواهد بود. مطمئن هستم که مساله را می‌توان فقط از راه صلح‌آمیز حل کرد. ما پیشنهاد می‌کنیم که حق تهران برای پیشبرد برنامه هسته‌ای صلح آمیز قبول شود، اما این کار در مقابل قرارگرفتن تمام فعالیت هسته‌ای ایران تحت کنترل مطمئن وهمه جانبه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی انجام شود. اگردر این کار توفیق حاصل شود، باید تمام تحریم‌های موجود علیه ایران ازجمله تحریم‌های یکجانبه در مقابل قرارگرفتن تمام فعالیت هسته‌ای ایران تحت کنترل مطمئن وهمه جانبه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی لغو شود. غرب بیش ازحد بفکر"مجازات"برخی ازکشورها است و با کمترین بهانه به اعمال تحریم و گاهی حتی به "چماق نظامی" رو می‌آورد. یادآورمی‌شوم که ما در قرن ۱۹ وحتی قرن ۲۰ قرار نداریم.» پوتین در این پارگراف از مقاله خود به چهار نکته اساسی اشاره دارد که در سه مورد انتقاد از سیاست‌های جاری غرب به رهبری آمریکا علیه ایران است و در یک مورد هم پیشنهاد اجرایی و عملیاتی برای حل مساله‌ای می‌دهد که آمریکا و متحدانش از یک دهه گذشته به عنوان ابزار تبلیغاتی و اهرم فشار علیه ایران استفاده می‌کنند. الف: هشدار درباره عواقب حمله نظامی به ایران که می‌تواند ابعاد فاجعه‌باری برای جهان داشته باشد زیرا این حملات با واکنش قاطع ایران روبرو می‌شود و صحنه درگیری محدود به ایران نخواهد بود ب: حل موضوع از طریق روش‌های مسالمت‌آمیز امکان‌پذیر است. به شرط آنکه غرب دست از لجاجت و تاکید بر اعمال زور بردارد. پ: حق تهران برای پیشبرد برنامه صلح آمیز هسته‌ای‌اش به رسمیت شناخته شود . این به معنای آن است که ایران بتواند از چرخه سوخت هسته‌ای بطور کامل بهره‌مند شود که غنی‌سازی اورانیوم بخش لاینفک آن است. پوتین اگرچه این موضوع را تصریح نمی‌کند اما به خوبی روشن است که او دریافته است برخورداری از انرژی صلح آمیز هسته‌ای که در بند چهارم پیمان ان پی تی تصریح شده است، تنها مصرف کننده آن مورد نظر نیست بلکه همه کشورها که ان پی تی را پذیرفتند و توافق نامه پادمان هسته‌ای را به عنوان آئین نامه اجرایی آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای امضاء کردند، حتی می‌توانند از کمک‌های آژانس و سایر کشورها در این زمینه بهره‌مند شوند. البته پوتین تاکید دارد برای رفع نگرانی‌ها در مورد آنکه ایران به سمت تولید بمب هسته‌ای پیش نرود ، نظارت‌ها و کنترل‌های آژانس بر فعالیت‌های صلح آمیز هسته‌ای ایران در سطح گسترده‌تری انجام شود. در این مورد هم که ایران اساسا همانگونه که تاکنون بیشترین نظارت‌های تاریخ این سازمان را پذیرفته است، از این پس هم مشکلی نخواهد داشت. ت: دربحث استفاده ازتحریم‌ها که فراتر از قطعنامه‌های شورای امنیت ،علیه ایران اعمال شده و می‌شود پوتین بصورت غیرمستقیم با بکار بردن واژه " مجازات " و "چماق نظامی" از این روش انتقاد می‌کند و یادآور می‌شود که امروزه در قرن ۲۱ این روش‌ها کهنه شده و کارایی خود را از دست داده است. نکته‌ای پوتین از آن سخنی به میان نیاورده است بی‌تفاوتی روسیه در قبال اعمال تحریم‌های ناجوانمردانه علیه ایران است. این انتظار وجود دارد که روسیه وقتی آنچه را که تحریم‌های یکجانبه غرب می‌خواند، قبول ندارد به صرف انتقاد بسنده نکرده و در این مورد از اقدام‌های حقوفی بین‌المللی و راهکارهای سیاسی بازدارنده بهره‌گیری کند تا روسیه در عمل نشان دهد مخالف اعمال این گونه تحریم‌های ناجوانمردانه علیه مردم این است . ۲۱- مخالفت با هسته‌ای شدن کره‌شمالی و حمایت از مذاکرات دو کره پوتین در ادامه مقاله خود در باره سیاست‌های هسته‌ای کره‌شمالی می‌نویسد: « پیونگ یانگ با نقض رژیم منع گسترش هسته‌ای بطور آشکار درباره ادعاهای خود برای بدست آوردن "اتم نظامی" سخن گفته و تا به حال دوبارکلاهک‌های هسته‌ای را آزمایش کرده است. جایگاه هسته‌ای کره‌شمالی برای ما قابل پذیرش نیست. ما همواره خواستار غیرهسته‌ای کردن شبه جزیره کره منحصرا با استفاده از وسایل سیاسی ـ دیپلماتیک بوده و به ازسرگیری هرچه زودتر مذاکرات شش‌جانبه فرا می‌خوانیم. با این حال بنا به شواهد موجود همه شرکای ما با چنین راهکاری موافق نیستند. یقین دارم که اکنون باید دقت و ظرافت خاصی نشان داده شود. تلاش‌ها برای آزمایش قدرت رهبر جدید کره‌شمالی که در ماهیت امر باعث تحریک تدابیر متقابل نسنجیده خواهد شد، غیر قابل قبول است. یادآور می‌شوم که کره‌شمالی و روسیه دارای مرز مشترک هستند و بقول معروف کشورها همسایگان خود را انتخاب نمی‌کنند. ما به گفتگوی پرتحرک با مقامات کره‌شمالی و پیشبرد روابط توام با حسن همجواری با این کشور ادامه داده و بطور هم زمان پیونگ را بسوی حل مساله هسته‌ای سوق خواهیم داد. با این حال اگر محیط اعتماد متقابل در شبه جزیره کره حکمفرما و گفتگو میان دو کره از سرگرفته شود، انجام این کارآسانتر خواهد بود.» سیاست غیرهسته‌ای ماندن شبه‌جزیره کره از سوی روسیه دنبال می‌شود اما پوتین اشاره غیرمستقیمی به این واقعیت دارد که بین دیدگاه روسیه با چین در این مورد اختلاف‌نظر وجود دارد . که البته این هر دو با دید گاه آمریکا و متحدانش دراین منطقه یعنی ژاپن و کره جنوبی نیز اختلاف‌های اساسی‌تری دارند. همین اختلاف‌نظرها موجب شده‌است تا دست کره‌شمالی برای ایجاد مانور بیشتر در مواضع سیاسی‌اش بازتر باشد. کره شمالی با رهبری جدید جوان خود راه تعامل با چین و روسیه را به خوبی می‌داند . آنچه که پوتین از انم غفلت می‌ورزد بدگمانی مطلقی است که بین آمریکا و کره‌شمالی بخاطر عملکرد کاخ سفید در حاکمیت بوش پسر در کاخ سفید برقرار شده‌است. کره‌شمالی که با نابود کردن برج هسته‌ای خود در عمل آمادگی‌اش را برای همکاری نشان داد اما بوش پسر با محور شرارت خواندن ایران، کره شمالی و عراق در عمل نشان داد که آماده اقدام متقابل مسالمت‌آمیز نیست و همچنان به زیاده‌خواهی خود ادامه می‌دهد. بنابراین پوتین برای انکه بتواند در این کشور همسایه ضریب تهدید هسته‌ای را کاهش دهد، با کمک چین می‌تواند شرایطی را فراهم کند که رهبری جدید کره اعتماد از دست‌رفته را برای مذاکرات شش‌جانبه بدست آورد تا زمینه برای توافق نهایی فراهم گردد. ۲۲- راهکار مقابله با خطر اشاعه سلاح هسته‌ای در جهان پوتین در ادامه مقاله خود به عنوان رئیس‌جمهور کشوری که بر اساس تخمین ها بیش ار ده هزار کلاهک هسته ای دارد دیدگاه خود را در باره مقابله با خطر گسترش سلاح‌های هسته‌ای در جهان چنین توضیح می‌دهد: « خطراشاعه سلاح هسته‌ای چگونه بوجود می‌آید؟ و چه کسانی به آن دامن می‌زنند؟ این احساس وجود دارد که افزایش موارد دخالت ناهنجار و حتی قهری خارجی در امور داخلی کشورها می‌تواند رژیم‌های خود کامه (ونه فقط آنها) را به کسب سلاح هسته‌ای سوق دهد. گویا اگربمب اتمی داشته باشم، هیچکس به من دست نمی‌زند چون می‌ترسد. به عبارت دیگر این تصور باطل ترویج می‌شود که اگرکسی بمب اتمی نداشته باشد، باید در انتظار دخالت مسلحانه "بشر دوستانه" باشد. چه خوشمان بیاید و چه خوشمان نیاید، دخالت خارجی چنین اندیشه‌ای را بوجود می آورد و این واقعیت است. به این دلیل کشورهای باصطلاح "واقع در آستانه" یعنی کشورهایی که در فاصله نزدیک به فناوری‌های "اتم نظامی" هستند، نه فقط کمتر بلکه بیشتر می‌شوند. در این شرایط اهمیت ایجاد نواحی عاری از سلاح کشتارجمعی در نواحی گوناگون جهان افزایش می‌یابد. طبق ابتکار روسیه بحث در مورد مشخصات چنین ناحیه‌ای در خاور نزدیک آغاز شده‌است. باید تمام کارهای ممکن انجام شود تا هوس به دست آوردن سلاح هسته‌ای در هیچکس به وجود نیاید. برای این کار خود مبارزان بخاطر منع گسترش بویژه کسانی که به مجازات کشورهای دیگر با کمک نیروی نظامی و جلوگیری ازکار دیپلماسی عادت کرده‌اند، باید رفتار خود را عوض کنند. مثلا در عراق که مسایل آن پس از تقریبا ده سال اشغال فقط شدیدتر شده، وضع چنین بوده است. » پویتن با مطرح کردن دو سئوال اساسی سعی دارد خود پاسخ منطقی به این دو سئوال ارائه کند. این درست است که وقتی تهدید کشورهای توسعه‌طلب علیه سایر کشورهای در حال توسعه افزایش می‌یابد تعداد کشورهایی که در آستانه دستیابی به تکنولوژی هسته‌ای هستند و تمایل دارند از بازدارندگی قدرت هسته‌ای به نفع خود استفاده کنند افزایش می‌یابد. اما وقتی کشورهای دنیا می‌بینند که کشورهای دارنده سلاح هسته‌ای با تولید بمب‌های پیشرفته هسته‌ای روز به روز بر قدرت هسته‌ای خود می‌افزایند چگونه باور کنند که به راستی قدرتهای هسته‌ای امروز جهان به دنبال از بین بردن سلاح‌های هسته‌ای در جهان هستند ؟ حتی در راستای اجرای پیمان استارت یک و دو تنها سلاح‌های هسته‌ای نابود شده که نگهداری آنها هزینه بر و پس از گذشت دهها سال از عمر انها دیگر کارایی لازم را نداشتند. آنها باید در یک اقدام تبلیغاتی از رده خارج می‌شدند تا بتوان بمب‌های نسل سوم و چهارم هسته‌ای را که قدرت تخریب انها دهها برابر است، جایگزین کرد. بنابراین می‌توان کشورهای به اصطلاح در آستانه دستیابی به تکنولوژی ساخت بمب هسته‌ای را متقاعد کرد که از این اقدام خطرناک که بشریت را تهدید می‌کنند صرف‌نظر کنند اما به شرط آنکه قبل از هر چیز دنیا شاهد اقدام‌های داوطلبانه و موثر از سوی کشورهای دارنده سلاح‌های هسته‌ای باشد که با خلع سلاح هسته‌ای در عمل نشان دهند به راستی دنبال منع تولید و تکثیر سلاح‌های هسته‌ای در جهان هستند. ۲۳- ترویج انرژی صلح‌آمیزدر برابر ایجاد مناطق عاری از سلاح هسته‌ای روسیه که با راه‌اندازی راکتور اتمی بوشهر نخستین بار پس از فروپاشی شوروی به جهان نشان داد که می‌تواند شریک مطمئنی برای تولید انرژی صلح آمیز هسته‌ای باشد با انعقاد قرار دادهای متعدد با کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا ، همچنان امیدوار است بتواند این روند را به نتیجه نهایی برساند در همین راستا پوتین می‌نویسد: « اگر بالاخره در ریشه کن سازی انگیزه‌های کشورها برای به دست آوردن سلاح هسته‌ای توفیق حاصل شود، می‌توان بر اساس قراردادهای موجود، رژیم بین‌المللی منع گسترش را واقعا همگانی و پایدار کرد. چنین رژیمی به کشورهای ذینفع امکان خواهد داد ازمواهب "اتم صلح آمیز" تحت کنترل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بطور کامل استفاده کنند. این برای روسیه فوق‌العاده مفید خواهد بود چون ما بطورفعال در بازارهای بین‌المللی کارمی‌کنیم، نیروگاه‌های جدیدی را براساس فناوری‌های امروزی و بی‌خطر می‌سازیم و در کار ایجاد مرکز چند جانبه برای غنی‌سازی اورانیوم و بانک‌های سوخت هسته‌ای شرکت می کنیم.» ایجاد منطقه عاری از سلاح‌های هسته‌ای در خاورمیانه که یکی از اصلی‌ترین مشتریان روسیه برای ساخت راکتور برق اتمی هستند اهمیت فوق العاده‌ای دارد. اما پوتین در برابر سیاست آمریکا که در همین دسامبر گذشته برگزاری کنفرانس بین‌المللی خاورمیانه عاری از سلاح هسته‌ای در فنلاند را به عقب انداخت، هیچ واکنش قاطعی از خود نشان نداد. آمریکا برای منافع نوزاد سرکش خود در خاورمیانه یعنی اسرائیل مانع از برگزاری کنفرانسی شد که در سازمان‌ملل تصویب شده بود. برای پوتین بهترین فرصت بود تا با اتکاء به همین مصوبه آمریکا و اسرائیل را تحت فشار قرار دهد که نمی‌توانند با تاخیر بر اقدام‌های ماجراجویانه هسته‌ای تل آویو سرپوش گذارند. اما چنین نشد شاید برای ورود روسیه در چنین عرصه هایی مستقل، هنوز زود است. نويسنده: حسن بهشتي‌پور |  |
↧
تجزیه‌وتحلیل دیدگاه پوتین درباره سیاست‌خارجی روسیه (3)
↧