| انتخابات پارلمانی گرجستان اول اکتبر سال جاری (۲۰۱۲) در شرایطی برگزار شد که ساکاشویلی و حزب جنبش اتحاد‌ملی که منسوب به وی بود در این انتخابات شکست خورد و قوه‌‌مقننه و اجرایی این کشور را به رقیب خود واگذار کرد ضمن آنکه با توجه به اصلاحاتی که قبل از برگزاری انتخابات‌پارلمانی در قانون‌اساسی گرجستان انجام گرفته بود اختیارات نخست‌وزیر در سیستم سیاسی این کشور افزایش یافته است. از جمله شعارهایی که حزب رویای‌گرجی قبل از انتخابات‌پارلمانی برای پیروزی بر حریف خود مطرح کرده بود بهبود وضعیت اقتصادی مردم گرجستان و از نظر سیاسی نیز شعار این حزب، عادی‌سازی روابط این کشور با روسیه و حفظ روابط مستحکم با غرب و همچنین تلاش برای عضویت در ناتو بود. در این مقوله قصد داریم آینده روابط گرجستان و روسیه را با این فرضیه که امکان عادی‌سازی روابط بین روسیه و گرجستان در همه ابعاد حداقل در کوتاه‌مدت وجود ندارد را بررسی کنیم. یکی از شعارهای مهمی که حزب رویای‌گرجی آن را بخشی از سیاست‌خارجی خود مطرح کرد عادی‌سازی روابط این جمهوری با روسیه بود. اتخاذ این سیاست و مطرح کردن آن در زمان انتخابات نشان از اهمیت داشتن روابط دوستانه با روسیه است. روابط گرجستان و روسیه از زمان روی کار آمدن ساکاشویلی در سال ۲۰۰۴ بسردی گرایید و حتی در سال ۲۰۰۸ با حمله نظامی به گرجستان و تحت حمایت قرار دادن دو جمهوری خودمختار اوستیای‌جنوبی و آبخازیا و به رسمیت‌شناختن استقلال این دو جمهوری روابط این دو کشور شکلی از خصومت به خود گرفت. بعد از جنگ اثرات زیانبار دشمنی بین دو کشور دامن گرجستان را گرفت بطوریکه میزان آسیب وارده به گرجستان در این جنگ یک میلیارد دلار تخمین زده‌شد و از سویی رشد اقتصادی گرجستان را که تا قبل از جنگ به طور متوسط به ۱۰ درصد رسیده بود، کند کرد. موضوع عادی‌سازی روابط گرجستان با روسیه با توجه به پیچیدگی‌های ایجاد شده در روابط دو کشور ساده به نظر نمی‌رسد زیرا آنچه موجب سردی روابط دو کشور گشته است اتخاذ مواضع متناقض در سیاست‌های کلی دو کشور است. گرجستان بعد از رخداد انقلاب رز تمایل شدید خود را برای پیوستن به ساختارهای یوروآتلانتیکی ابراز کرد و تمام تلاش خود را برای عضویت در سازمان پیمان اتلانتیک شمالی (ناتو) و بهره‌گیری از کمک‌های کشورهای غربی و همچنین کسب منفعت از سیاست‌های انتقال انرژی غرب در قفقاز به کار بست، علاوه بر این پیچیده‌تر شدن روابط گرجستان با روسیه از سویی به ویژگی‌های شخصیتی ساکاشویلی بر می‌گردد که به عنوان یک رهبر غرب‌گرا در گرجستان بیش از حد روی کمک غربی‌ها حساب باز کرد تا جایی که با همین پشتوانه غیرواقعی با روسیه وارد جنگ شد. از سوی دیگر روسیه مواضع غرب‌گرایانه گرجستان را در تضاد با منافع خود می‌بیند و هیچ علاقه‌ای به پیوستن گرجستان به ساختارهای غربی ندارد و با توجه به اینکه منطقه قفقاز به عنوان محدوده خارج نزدیک برای روسیه محسوب می‌گردد و حتی از نظر سیاسی و نظامی این منطقه را خط قرمز خود می‌داند در واکنش به مواضع گرجستان حاکمیت این کشور را نقض و با تاسیس سفارت در دو جمهوری اوستیای جنوبی و آبخازیا عملاً حاکمیت گرجستان در این مناطق را نادیده گرفت. با توجه به پیروزی حزب رویای‌گرجی و اعلام اینکه در کنار وفاداری به تمام تعهدات گرجستان در قبال ناتو و غرب، عادی‌سازی روابط با روسیه است حال این سوال پیش می‌آید که حزب رویای گرجی با اتخاذ چه رویکردی قصد عادی‌سازی روابط با روسیه بدون آسیب‌زدن به روابط این جمهوری با غرب را دارد. بیدزینا ایوانشویلی، نخست‌وزیر جدید گرجستان بلافاصله پس از معرفی کابینه خود با اظهارنظرهای مثبت عادی‌سازی روابط با روسیه را از امور مهم دانست و در این راستا اقدامات دیپلماتیک قابل توجهی جهت تسریع در این مورد اتخاذ کرد. انتصاب زوراب آباشیدزه، به عنوان نماینده ویژه نخست‌وزیر گرجستان در مسائل مربوط به روابط با روسیه را می‌توان از جمله این اقدامات دانست. این اقدام نخست‌وزیر گرجستان را می‌توان ایجاد یک کانال ارتباطی مستقل از رئیس‌جمهوری دانست. از آنجایی که آباشیدزه از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۸ سفیر گرجستان در روسیه بوده است انتصاب وی می‌تواند به فرایند عادی‌سازی روابط دیپلماتیک دو کشودر کمک نماید. از جمله اظهارنظرهای مهمی که نخست‌وزیر گرجستان در زمان معرفی اعضای کابینه خود به پارلمان ارائه داد مقصر خواندن ساکاشویلی در جنگ پنج روزه سال ۲۰۰۸ گرجستان و روسیه بود. مواضع ایوانشویلی نشان می‌دهد که وی در پی آن است با اتخاذ گفتمان دیپلماتیک مناطق از دست رفته گرجستان را از روسیه باز پس‌گیرد. این امیدواری در حالی است که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در دیدار با لئونید تیبیلف، رئیس‌جمهور اوستیای‌جنوبی اظهار داشت اوستیای‌جنوبی و روسیه بر سر برنامه‌هایی جهت سرمایه‌گذاری طی سال‌های ۲۰۱۳-۲۰۱۴توافق کرده‌اند. پوتین با اعلام اینکه ۸۰ درصد جمعیت اوستیا جزء شهروندان روسیه محسوب می‌شوند گقت اوضاع منطقه در حال تغییر و اوضاع در اوستیا در حال تکامل است. با وجود آنکه مدويدیف، از گفتگو با دولت جدید گرجستان استقبال کرد ولی مواضع مقامات‌روسی نشان‌دهنده آن است که آنها قصد هیچ‌گونه عقب‌نشینی در خصوص اوستیا و آبخازیا ندارند. بطوریکه لاوروف در این خصوص اعلام کرد ما در خصوص آینده آبخازیا و اوستیای‌جنوبی با گرجستان یا هر کشور دیگری وارد مذاکره نخواهیم شد زیرا آینده این مناطق خودمختار توسط مردمانشان که حامی استقلال هستند مشخص می‌شود و روسیه موضع خود را مشخص کرده‌است و استقلال این کشورها را به رسمیت شناخته است، اعلام کرد. با وجود تضادهای بسیاری که تاکنون در سیاست‌های دو کشور در مقابل یکدیگر وجود داشته است این طور به نظر می‌رسد حزب رویای‌گرجی تصمیم خود را برای عادی‌سازی روابط به روسیه گرفته است تا بتواند به یکی از وعده‌های داده شده در زمان انتخابات عمل کرده باشد. دیدار گریگوری کاراسی‌اف، معاون وزیر خارجه روسیه و زوراب آباشیدزه، نماینده ویژه ایوانشویلی، نخست وزیر گرجستان در چهاردهم دسامبر در ژنو در حالی صورت می‌گیرد که این اولین دیدار دیپلمات‌های دو کشور پس از جنگ پنج روزه گرجستان و روسیه در سال ۲۰۰۸ می‌باشد. آنچه مشخص است برگزاری دیدار رسمی بین نمایندگان دو کشور قدم بسیار مهمی به شمار می‌رود و انتظار دیپلمات‌های دو کشور نیز حل و فصل کامل اختلافات فی مابین دو کشور نبوده است. بنابراین مقامات گرجی در قدم اول بدون پیش‌کشیدن مسائل مورد اختلاف ارضی و حاکمیتی ، از سرگیری صادرات محصولاتی همچون میوه جات ،آب معدنی و مشروبات را با طرف روسی مذاکره کردند و همانطور که اعلام کرده‌بودند در ازسرگیری روابط با روسیه به مواردی که روس‌ها نسبت به آن حساس هستند نخواهند پرداخت و الویت آنها در عادی‌سازی روابط با روس‌ها مسائل اقتصادی و فرهنگی می‌باشد. در نتیجه این مذاکرات گرجی‌ها توانستند اولین کانتینرهای پر از میوه خود را در آخرین روزهای سال میلادی ۲۰۱۲ به روسیه صادر کنند و بار دیگر بازار مصرف روسیه را به روی خود بگشایند . جمع بندی اعلام ایوانشویلی، رهبر حزب پیروز رویای‌گرجی مبنی بر عادی‌سازی روابط با روسیه نشان‌دهنده واقع‌گرایی سیاستمدارانی است که در حال حاضر در گرجستان به قدرت دست‌یافتند چرا که ادامه روابط خصومت‌آمیز با روسیه خسارات سنگینی را به اقتصاد و امنیت گرجستان وارد خواهد کرد. آنچه فرایند عادی‌سازی روابط گرجستان و روسیه را پیچیده می‌سازد روابط گسترده گرجستان با غرب و تلاش برای ورود به ساختارهای یورواتلانتیکی از یک سو و تضاد راهبردهای روسیه با این سیاست‌ها از سوی دیگر می‌باشد. به نظر می‌رسد روسیه با پا پیش گذاشتن و اشغال دو منطقه خودمختار از گرجستان افق راهبرد بلندمدت خود را در این منطقه از قفقاز آشکار کرد و همانطور که با اهرم قره‌باغ به عنوان یکی از ابزارهای کلیدی حدود و ثغور روابط خود را با ارمنستان و آذربایجان تنظیم می‌کند با اعلام استقلال دو جمهوری خودخوانده آبخازیا و اوستیای‌جنوبی توان خود را برای تحت تاثیر قرار دادن سیاست‌های گرجستان افزایش داده است. روس‌ها با علم به اینکه گرجستان در بلند مدت نمی‌تواند خصومت با همسایه قدرتمند خود را ادامه دهد فشار به این جمهوری را در جهت همگراشدن با سیاست‌های روس محور افزایش خواهند داد بنابراین نمی‌توان انتظار داشت روابط دو کشور در کوتاه‌مدت در همه ابعاد سیاسی، امنیتی و اقتصادی شکل عادی به خود گیرد. نویسنده: آیت اله مرادی نیازاغه منابع: ۱. خبرگزاری فارس ، ۲۰/۸/۱۳۹۱ ۲. http://lhvnews.com/fa/news/،۴/۸/۱۳۹۱ ۳. خبرگزاری ایسنا، ۱۹/۸/۱۳۹۱ ۴. http://rbth.ru/articles/۲۰۱۲/۱۲/۲۵ ۵. http://en.trend.az/regions/scaucasus/georgia/۲۱۰۳۷۸۱.html |  |
↧
عادي‌سازي روابط روسيه و گرجستان و پيچيدگي‌هاي پيش‌رو
↧