| مسکو در هفته‌های اخیر محل رفت و آمدهای دیپلماتیک زیادی حول محور سوریه بوده است و این همه در کنار آخرین اخبار از تحرکات جدید نظامی این کشور و راهی کردن نظامیان خود به بندر «طرطوس» در دریای مدیترانه، پس از استقرار نظامیان آمریکایی در مرز ترکیه و سوریه این پیام را دارد که مسکو و واشنگتن قصد ندارند از سیاست‌های خود در قبال بحران سوریه کوتاه بیایند و هر کدام تلاش دارند تا نقش خود را در هرگونه تحول و تغییر احتمالی در این کشور پررنگ‌تر کرده و دست خالی از این منطقه خارج نشوند. حضور نیروهای آمریکایی و روسی و مجموعا موضع‌گیری‌های جدید با اهداف مختلفی صورت می‌گیرد. آمریکا، غرب و ناتو با هدف فشار به نظام سیاسی سوریه تلاش دارند تا شرایط روانی را برای ایجاد تغییر و تحول در سوریه آماده کنند گفت: آنها می‌خواهند امید بیشتری در مخالفین و معارضین دولت سوریه برای ایجاد عملیات و تداوم مبارزه با دولت سوریه ایجاد کنند. ضمن اينكه حضور نیروهای روسیه گام جدیدی در بحران سوریه تلقی می‌شود، بايد گفت پیش از این صرفا ناوهای جنگی روسیه در بندر طرطوس حضور پیدا می‌کردند، اما حال قرار است نیروهای پیاده‌‌نظام روسیه هم راهی سواحل سوریه شوند. این مسائل را می‌توان از ابعاد مختلف بررسی کرد. بر این اساس روسیه تلاش می‌کند در عرصه بین‌المللی ثابت‌کند که بر استراتژی خود که همان مخالفت و مقابله با مداخله نظامی و اقدامات یکجانبه‌خارجی در سوریه بود پایبند و از آن کوتاه نیامده است. با توجه به صحبت‌های پوتین، رئیس جمهوری روسیه در کنفرانس مطبوعاتی که چند هفته پیش برگزار شد و چنین برداشت شد که روسیه موضع خود را در قبال سوریه تعدیل کرده است، حال روسیه می‌خواهد با این عمل اعلام کند که به استراتژی قبلی خود پایبند است. از این حرکت روسیه می‌توان ۲ برداشت دیگر هم داشت، اول این که روسیه شرایط سوریه را ناامن‌تر می‌بیند و احتمال گسترش درگیری‌ها در درازمدت را به منطقه بسیار بالا می‌بیند و بارها هم اعلام کرده است که عدم اتخاذ یک راه‌حل سوری برای حل مشکلات سوریه می‌تواند به گسترش دامنه درگیری‌ها به خارج از مرزهای این کشور بیانجامد. وی افزود: برداشت دوم این است که روسیه در مواردی مثل عراق و لیبی که اخیرا رخ داد احساس خسارت زیادی می‌کند. این برداشت را دارد که از بلوک غرب جا مانده و نهایتا مسائل و تحولات در لیبی به جایی رسید که منافع روسیه تامین نشد. به همین دلیل روسیه با این حرکت تلاش می‌کند که حضور گسترده‌تری داشته باشد در واقع ایجاد تحولات از طریق مداخلات نظامی و خالی ماندن دست روسیه از تحولات سوریه خط قرمز روسیه است. یک نوع وزن‌کشی و رقابت برای کسب منافع در سوریه و سواحل آن در جریان است، نمی‌توان انکار کرد که درگیری‌ها در سوریه عمیق‌تر شده و دامنه آن افزایش پیدا کرده، اما امید کشورهای غربی و ترکیه برای این که تحولات و تغییرات هر چه سریعتر در سوریه انجام شود بر باد رفته است. از طرف دیگر بحث چگونگی تغییرات در سوریه و اینکه چه دولتی و با حضور و یا عدم حضور اسد بر سر کار خواهد آمد و یا صدمه‌ای که ساختار سیاسی و اجتماعی کنونی سوریه با رفتن اسد می‌خورد و عوارض و ناامنی طولانی مدتی که در پی‌خواهد داشت همگی موجب شده که شرایط برای اتخاذ یک دیپلماسی فعال‌تر از سوی مسکو فراهم شود. همانطور که شاهد هستیم در هفته‌های اخیر رفت و آمدهای زیادی به مسکو صورت گرفت و این احساس در روسیه وجود دارد که زمینه برای پیگیری مسائل سوریه در قالب «طرح ژنو» فراهم‌تر شده است. در رابطه با طرح ایران برای حل بحران سوریه بايد گفت، این طرح مناسبی و یک راهکار عمده برای حل و فصل مسائل سوریه است و اگر کشورهای ذینفع واقع بینانه با مسائل سوریه برخورد کنند و امنیت بلندمدت را در نظر بگیرند و با عینک دشمنی با ایران به این طرح نگاه نکنند می‌تواند شرایطی برای امنیت پایدار منطقه فراهم کند. در خصوص مواضع ترکیه در قبال سوریه نيز بايد عنوان كرد كه ترکیه تا به حال خود را در موضوع سوریه متضرر می‌داند. مواضع تند و شتاب‌زده‌ای که آنکارا در خصوص دمشق گرفت و اهدافش محقق نشد به علاوه خودش هم به دلیل داشتن مرز مشترک در معرض آسیب است. ترکیه با توجه به وعده‌های که داد و فضایی که از نظر روانی که در روابطش با سوریه حاکم کرد به خواسته‌هایش نرسید و اعتراضاتی هم در ترکیه علیه سیاست‌های دولت ایجاد شد. به همین دلایل خود را در موضع انفعال می‌بیند و تلاش می‌کند که به سرعت شرایط در سوریه متحول شود، در حالی که آنکارا باید منافع درازمدت منطقه را در نظر بگیرد. با توجه به اينكه تحول حساب نشده در سوریه می‌تواند منطقه را به یک دیگ جوشان تبدیل کند و در عراق، ترکیه و منطقه کردستان شرایطی را پدید آورد که کشورهای منطقه از آن متضرر شوند، به نظر می‌رسد جمع بین منافع کوتاه مدت و بلند مدت برای کشورهای مثل ترکیه با دشواری مواجه شده است. چون برای ایجاد تغییر سریع در سوریه دست به موضع‌گیری‌هایی می‌زند که ممکن است دامن‌گیر خودش و کشورهای منطقه شود. اعطای هرگونه خودمختاری و استقلال در مناطق کردنشین چه در سوریه و عراق ممکن است تا اندازه‌ای به اهداف موقت ترکیه کمک کند ولی در درازمدت آنکارا را با چالش‌های جدی مواجه خواهد کرد.نويسنده: مهدي سنايي، عضو کمیسیون امنیت ملی و سياست خارجي مجلس |  |
↧
حضور نیروهای روسیه گام جدیدی در بحران سوریه
↧