| ایراس؛ سفر اخیر "محمود عباس" به روسیه و موضوعات مورد بحث در این سفر بار دیگر احتمال افزایش نقش روسیه در معادلات خاورمیانه را مورد توجه قرار داده است. مساله انرژی و نقش روسیه در روند صلح خاورمیانه مهم ترین موضوعات مورد بحث این سفر می باشد. به نظر می رسد همچنان که اسراییل با استفاده از ذخایر انرژی خود درصدد افزایش نفوذ خود در سطح بین المللی است، دولت فلسطین نیز مایل است با وارد کردن برخی کشورهای خاص به حوزه انرژی، شکل تازه ای به جایگاه منطقه ای و بین المللی خود بدهد. روسیه به عنوان یک ابرقدرت و با سابقه ای طولانی از همکاری با فلسطین، در کانون توجه فلسطینی ها قرار دارد. زمینه های همکاری دولت فلسطین و روسیه چنان که منابع فلسطینی و روسی اظهار داشته اند قرار است یکی از مهم ترین حوزه های همکاری دولت فلسطین و روسیه، انرژی باشد. گفته می شود در این سفر مقدمات قراردادی به ارزش یک میلیارد دلار برای استخراج گاز در سواحل مدیترانه ای غزه مورد بحث قرار گرفته است. اگرچه جزییات دقیق توافق یا تاریخ شروع آن یا میزان پیشرفت مذاکرات روشن نیست، اما خبرگزاری "ایتارتاس" گزارش داده است که شرکت گازپروم قصد دارد ۳۰ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی در سواحل غزه استخراج کند. از سوی دیگر اخباری منتشر شده است مبنی بر این که شرکت مهندسی روسی "تکنوپروم اکسپورت" به دنبال حضور در یک پروژه نفتی نزدیک رام الله در کرانه غربی رود اردن است. این قراردادها از نظر اقتصادی برای دولت فلسطین و خصوصا منطقه غزه اهمیت زیادی دارد. سال هاست که اقتصاد فلسطین با محدودیت های شدیدی از سوی اسراییل مواجه است. اقتصاد غزه که مبتنی بر صدور محصولات کشاورزی به محدوده اتحادیه اروپا است، بارها مورد تحریم های اسراییل قرار گرفته است و این امر ضررهای هنگفتی را متوجه ساکنان این منطقه کرده است. همچنین در زمینه انرژی نیز دو هفته پیش قراردادی بین اسراییل و فلسطین امضا شد که بر اساس آن اسراییل گاز فلسطین را تا ۲۰ سال آینده تامین می کند. روشن است که این قرارداد نتیجه ای جز وابستگی فلسطین به اسراییل نخواهد داشت. از سوی دیگر به دلیل مشکلات اقتصادی گسترده، حجم بدهکاری دولت فلسطین بسیار بالاست. این دولت تا ماه ژوئن گذشته در حدود ۲۳۵ میلیون دلار بابت هزینه برق به اسراییل بدهکار بود. علاوه بر این مبلغ، میزان بدهی های داخلی و خارجی این دولت در ماه ژوئن ۴.۲ میلیارد دلار بود. این در حالی است که ۹۵ درصد برق فلسطین و ۷۵ درصد برق غزه از اسراییل تامین می شد. در چنین شرایطی ورود قدرت بزرگی مانند روسیه به حوزه نفت و گاز غزه نه تنها موجب تامین امنیت اقتصادی و بازگشت سود این سرمایه گذاری به مردم فلسطین می شود، بلکه امنیت سیاسی و نظامی نسبی را نیز برای فلسطینی ها به دنبال خواهد داشت. طبیعی است که روسیه به عنوان یک ابرقدرت، دست کم با هدف حفظ امنیت سرمایه گذاری خود با ابزارهای گوناگون مانع از تحرکات ماجراجویانه اسراییل در غزه و حتی در ابعادی بزرگتر در کل فلسطین خواهد شد. به نظر می رسد این مساله بیش از همه موجب نگرانی اسراییل شده است. حمله اسراییل به غزه در آستانه سفر محمود عباس به روسیه را از یک دیدگاه می توان تلاشی برای نشان دادن نا امنی غزه برای سرمایه گذاری های خارجی و کنار کشیدن شرکت های خارجی از این طرح ها دانست. این اقدامات می تواند موجب تداوم ضعف اقتصادی غزه شود؛ چرا که در شرایط موجود هیچ یک از شرکت های نفت و گاز خصوصی غربی حاضر به سرمایه گذاری در غزه نیستند و تنها شرکت گازپروم به دلیل وابستگی به دولت روسیه و اتکا به قدرت سیاسی این کشور قادر به چنین ریسکی است. به جز منافع طرف فلسطینی، این سرمایه گذاری ها برای روسیه نیز منافع خاصی را به همراه دارد که اگرچه بخشی از آن اقتصادی است اما لزوما در چارچوب منافع اقتصادی قابل تعریف نیستند. منابع انرژی دریای مدیترانه از جدید ترین انرژی کشف شده در جهان است که شرکت های نفتی بسیاری مایل به سرمایه گذاری در آن هستند. بخش بزرگی از این منابع در محدوده اسراییل قرار دارد. روسیه برای مشارکت در پروژه های اسراییل تلاش زیادی کرد و با رقبای قدرتمند زیادی مواجه بود که برخی از آن ها از تکنولوژی بالاتری نیز برخوردار بودند. این در حالی است که این کشور برای سرمایه گذاری در غزه تقریبا بی رقیب است و مقامات فلسطینی خود خواستار مشارکت روسیه در این پروژه ها هستند. از سوی دیگر همکاری روسیه با دولت فلسطین موجب افزایش نقش روسیه در روند صلح خاورمیانه خواهد شد. این موضوع به صراحت در سخنان محمود عباس منعکس شده است. وی در گفتگو با خبرگزاری "اینتر فاکس" روسیه با اشاره به نقش آمریکا از آغاز روند صلح تا امروز اظهار داشت که دولت فلسطین خواهان حضور گسترده تر بازیگرانی مانند روسیه، چین و اتحادیه اروپا در روند صلح است. محمود عباس در دیدار با پوتین نیز به موفقیت های سیاسی اخیر روسیه و نفوذ سیاسی این کشور در عرصه بین المللی از جمله طرح پیشنهاد نابودی سلاح های شیمیایی سوریه و توافق هسته ای ایران اشاره کرد و حضور روسیه در منطقه را با منافع ملی روسیه نیز مرتبط دانست. با توجه به موفقیت های اخیر دیپلماسی روسیه و جلب توجه بسیاری از کشورهای خاورمیانه به سمت این کشور، به نظر می رسد روسیه نیز مایل به از دست دادن این فرصت برای افزایش نقش خود در منطقه نیست. نتیجهبه طور خلاصه می توان گفت موضع روسیه در دفاع از سوریه و قدرت چانه زنی این کشور در برابر آمریکا، دولت فلسطین را به این نتیجه رسانده است که افزایش حضور روسیه در معادلات منطقه و خصوصا روند صلح خاورمیانه، می تواند مشکلات ناشی از انفعال آمریکا در برابر متحد استراتژیک خود یعنی اسراییل را کاهش دهد. این مساله با توجه به فرو افتادن روند مذاکرات صلح خاورمیانه در پیچ و خم تحولات سیاسی داخلی ایالات متحده بیشتر قابل درک است. به این ترتیب حضور روسیه می تواند به مانند اهرم فشاری بر روی آمریکا و اسراییل باشد و موجب تسریع در روند مذاکرات شود. باید توجه داشت که حضور روسیه در فلسطین احتمالا با مخالفت هایی از جانب اسراییل نیز مواجه خواهد شد. چرا که از یک سو افزایش حضور روسیه در تحولات خاورمیانه باعث ایجاد تغییر در موازنه قدرت بین فلسطینی ها و اسراییل خواهد شد و از سوی دیگر آمریکا برای حفظ جایگاه خود در روند صلح خاورمیانه ناگزیر به اسراییل فشار خواهد آورد تا از برخی از منافع خود صرف نظر کند. به علاوه بر اساس گزارش کاخ کرمیلن مقام های روسیه و فلسطین در خصوص مشکلات امنیتی منطقه از جمله شهرک سازی های اسراییل نیز رایزنی کرده اند. این در حالی است که مساله شهرک ها برای اسراییل از اهمیت زیادی برخوردار است. به این ترتیب اگرچه از هم اکنون نمی توان اقدامات آینده اسراییل را پیش بینی کرد، اما می توان انتظار داشت که مقامات اسراییلی نهایت توان خود را برای ممانعت از همکاری های روسیه و فلسطین به کار خواهند بست. نویسنده: زهرا عطری سنگری، عضو شورای نویسندگان ایراس؛پایان متن/ |  |
↧
اهداف سفر محمود عباس به روسیه
↧