| بوی جوی مولیان آید همی یاد یار مهربان آید همی ریگ آموی و درشتی راه او زیر پایم پرنیان آید همی ايراس؛ ابوعبدالله جعفر بن محمد رودکي( زادهٔ ۲۴۴، رودک- درگذشتهٔ ۳۲۹هجری قمری) نخستین شاعر مشهور پارسی‌گو در دورهٔ سامانی در سدهٔ چهارم هجری قمری و استاد شاعران این قرن در ایران بود و بدین سبب است که وی را پدر شعر پارسی می نامند. رودکی در روستایی به نام پنج‌رود در ناحیه رودک در نزدیکی نخشب و سمرقند به دنیا آمد. او در دربار امیر نصر سامانی بسیار محبوب شد و ثروت بسیاری به دست آورد. می‌گویند رودکی در حدود یک صدهزار بیت شعر سروده است و در موسیقی، ترجمه و آواز نیز دستی داشته است. رودکی شاعری است که ماجرای نابینا بودنش هنوز هم مورد بحث ادیبان و محققان است؛ برخی وی را کورمادرزاد می‌دانند و برخی دیگر نیز بر این باورند که این شاعر پرآوازه پارسی در اواخر عمر نابینا شده است. در سال ۱۹۴۰ یعنی هزار سال پس از مرگ رودکی، "صدرالدین عینی" بنیانگذار ادبیات فارسی تاجیکی برآن شد که از شواهد موجود در "تاریخ سمرقند" گور وی را بیابد. سرانجام پس از تلاش‌های بسیار وی موفق شد گور وی را چنان که در تمامی تذکره‌ها آمده در یک گورستان قدیمی در پنج رود شناسایی نماید. در سال ۱۹۶۵، گروهی باستان شناس روسی به رهبری "گراسیموف" گور وی را شکافتند. پس از تحقیقاتی که بر پیکر وی انجام شد و با مبنا قرار دادن اشعار خود شاعر، چهرهٔ وی را ترسیم نمودند. نتیجهٔ پژوهش‌ها این شد که کسی چشمان شاعر را درنیاورده است بلکه سر وی را روی آتش یا زغال گداخته گرفته‌اند که موجب سوختن و کوری چشم وی گشته است. همچنین شکستگی‌های متعدد در ستون مهره‌ها و دنده‌های وی از شکنجه شدنش پیش از مرگ حکایت می‌کرد. به هر روی آنچه می‌توان با اطمینان از آن سخن گفت این که رودکی در سال‌های پایانی عمر خود مورد بی‌مهری امرای وقت قرار می‌گیرد و به زادگاه خود پنج‌رود باز می‌گردد و در همان‌جا به سال ۳۲۹ هجری قمری وفات می‌کند. این حوادث و در کل سال‌هاي پاياني زندگی این شاعر بزرگ دستمایه رمان «بازگشت به پنج رود» اثر نویسنده روس، آندری وولاس (Андрей Волос) گردیده است. این رمان تاریخی برنده جایزه ادبی بوکر روسی در سال ۲۰۱۳ شد. بازگشت به پنج رود در لیست کاندیدای جایزه «کتاب بزرگ روسیه» که نصیب "یوگنی وودولازکین" خالق اثر «لاور» شد، نیز قرار داشت. بوکر روسی از سال ۱۹۹۱ و هر ساله به اثر برگزیده به رای هیئت داوری پنج نفره، متشکل از منتقدان مهم ادبی روسیه اهدا مي‌شود و مبلغ آن یک و نیم میلیون روبل (حدود پنجاه هزار دلار) است. این جایزه فقط در سال ۲۰۱۱ و به سبب نیافتن اسپانسر به هيچ نويسنده‌اي اهدا نشد. رمان آندری وولاس همانطور که گفته شد روایت زندگی ابوعبدالله رودکی، پدر شعر فارسی است و در آن با بیانی داستانی و جذاب، از زبان رودکی پیر نابینا در اواخر عمر و خطاب به کودکی که در این روزها عصاکش اوست، ماجرای پر فراز و نشیب زندگی این شاعر و حکیم بزرگ زبان و ادبیات فارسی روایت می شود. داستان از جایی شروع می‌شود که رودکی نابینا به همراه کودکی که راهنمای اوست رهسپار زادگاه خود پنج رود می‌شود. رویدادهایی که در طول سفر و در ارتباط با همسفران دیگر روی می‌دهند با خاطراتی که از زبان شاعر بازگو می‌شود در هم می‌آمیزند و بافت اصلی رمان را بوجود می‌آورند. بازگشت به پنج رود قبل از هرچیز رمانی است که بافت آن برگرفته از اسلوب بافت فرش ایرانی است و شخصیت‌های آن همچون اجزای فرش در کنار هم قرار گرفته اند: گره‌های بسیاری درکنار هم نشانده شده‌اند تا نقشی از این فرش را بوجود آورند اما نقشه و طرح کلی فرش مهم تر از هر کدام از این نقوش و اجزای تشکیل دهنده می‌باشد. در اثر آندری وولاس، مباحث مربوط به عدالت، شعر، رویاهای عشقی که بوقوع نپیوسته، توصیف وقایع جنگ‌ها و حتی شرح مفصل چگونگی خارج کردن کرم انگل از بدن انسان با رنگ و لعابی شرقی و با قلم نویسنده‌ای چیره دست و روشنفکر که ماهرانه واژگان روسی را در این اثر در کنار هم نشانده است با زمزمه‌ای یکنواخت در هم ادغام شده‌اند. آندری وولاس یکی از نویسندگان مطرح در ژانر واقع گرا و رئالیست روسیه امروز است که آثار متعددی در حوزه رمان‌های تاریخی نوشته و مورد توجه و اقبال کتابخوانان روس قرار گرفته است. وی در چهارم آگوست سال ۱۹۵۵ در شهر دوشنبه پایتخت تاجیکستان به دنیا آمد. وولاس تحصیلاتش را در رشته ژئوفیزیک دانشگاه نفت و صنایع گاز مسکو ادامه داد و پس از فراغت از تحصیل درکنار حرفه اصلی خود به تحصیل در حوزه ادبیات نیز پرداخت. به سبب آشنایی با زبان تاجیکی، وولاس سال‌های زیادی را صرف ترجمه اشعار تاجیکی به زبان روسی کرد و پس از آن به نوشتن داستان و آثار منثور روی آورد. منابع: ۱- درمورد بازگشت به پنج رود آندری وولاس، آنا نارینسکایا، پرتال کامرسانت http://www.kommersant.ru/doc/۲۳۵۳۱۹۳ ۲- بوکر روسی برای رمان بازگشت به پنج رود، خبرگزاری ریانووستی http://ria.ru/culture/۲۰۱۳۱۲۰۴/۹۸۱۹۶۷۰۲۶.html ۳- رودکی، دانش نامه آزاد ویکی پدیا http://fa.wikipedia.org/wiki ۴- رمانی تاریخی با موضوع زندگی رودکی برنده بوکر روسی، پرتال سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی http://www.icro.ir/index.aspx?siteid=۲۶۱&pageid=۳۲۴۲۳&newsview=۶۰۵۶۷۳ ۵- بیوگرافی آندری گرمانوویچ وولاس http://lib.rus.ec/a/۱۳۳۹۶ نویسنده: مرضیه حیدری، عضو شورای فرهنگی ایراس |  |
↧
داستاني از زندگي رودكي برنده‌ي بوكر روسي امسال
↧