| ایراس؛ "ولادیمیر پوتین" رئیس‌جمهور روسیه در تصمیمی که باعث شگفتی بسیاری از روس‌ها گشت بر آن شد تا "میخائیل خودروفسکی" سرمایه‌دار مشهور روسی که بیش از یک دهه را نه در پشت میله‌های زندان، بلکه در اردوگاه‌های کار اجباری سپری کرده بود مورد عفو قرار دهد. هرچند پوتین به مناسبت بیستمین سال بزرگداشت قانون اساسی روسیه بسیاری از زندانیان از جمله گروه "پوسی ریوت" را مورد عفو قرار داد، اما بدون شک خودروفسکی جایگاه ویژه‌ای در بین همه آزادشدگان دارد. خودروفسکی پیش تر در نامه‌هایی به پوتین از وی درخواست عفو نموده بود. این در حالی است که وی بعد از آزادی ضمن تأیید این امر، فرضیه پذیرفتن گناه از سوی خود را رد نموده است. تلاش مقامات رسمی و غیررسمی آلمان از یک طرف و ساکن بودن خانواده خودروفسکی در این کشور باعث شد تا وی پس از آزادی فورا مسکو را به مقصد برلین ترک نماید. با همه این‌ها اقدام بااهمیت پوتین سبب ایجاد این پرسش مهم شده است که هدف اصلی وی و دولت روسیه از عفو و آزادی خودروفسکی چه بوده است؟ در این یادداشت سعی می‌شود با ارائه فرضیه‌های مختلف پاسخ مناسبی به سؤال اصلی ارائه دهیم. خودروفسکی کیست؟ با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، روسیه به عنوان مهم‌ترین وارث این امپراتوری ظهور کرد. از آنجا که فروپاشی شوروی در بطن خود مترادف با فروپاشی کمونیسم بود در روسیه پس از شوروی، روند روی‌گردانی از آموزه‌های کمونیستی و حرکت به سمت سرمایه‌داری آغاز شد که در دوران ریاست جمهوری "بوریس یلتسین" به اوج خود رسید. در این مسیر سرمایه‌داران بزرگی در جامعه روسیه ظهور کردند که از آن‌ها به عنوان الیگارشی یاد می‌شود. یکی از این افراد خودروفسکی بود که پس از مرگ یلتسین، به رقیب سیاسی پوتین تبدیل شد. خودروفسکی رئیس سابق شرکت نفتی یوکوس و یکی از بزرگ‌ترین ثروتمندان روسی است که بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی توانسته بود به پول زیادی برسد. پوتین به محض به قدرت رسیدن در سیاستی به نام مبارزه با الیگارشی ها برخی از تجار و ثروتمندانی را که از لحاظ سیاسی از قدرت بالایی برخوردار بودند، دستگیر و به زندان انداخت. خودروفسکی که در اوایل سال 2003 بازداشت شده بود در مه 2005 به جرم فرار از پرداخت مالیات به نه سال زندان محکوم شد. وی در سال 2011 مجددا به اتهام سرقت نفت به مجازات های سنگین تری محکوم گردید. خودروفسکی در زندان تبدیل به یکی از مخالفان سیاسی پوتین شد و مقالات متعددی را در مخالفت با قدرت کرملین به رشته انتشار درآورد. طرفداران او معتقدند که خودروفسکی ثروت خود را همانند دیگر میلیاردهای روسی به دست نیاورده است. او تحصیلات بالای دانشگاهی در رشته شیمی و مکانیک دارد و از نظر سیاسی هم از کادرهای جوان حزبی دوران گورباچف و عصر گلاسنوست و پروسترویکا است. بخشش یا اعتبار درباره اقدام پوتین جهت آزادی خودروفسکی فرضیه‌های مختلفی مطرح می‌شود. شخص رئیس‌جمهور روسیه علت این اقدام خود را بر پایه اصول انسانی (بیمار بودن مادر خودروفسکی) توصیف می‌کند. وب سایت رسمی کرملین نیز اقدام پوتین را بر اساس اصول انسانیت توصیف می‌کند. برخی منابع معتقدند آزادی منتقد برجسته پوتین می‌تواند در آستانه بازی‌های المپیک زمستانی سوچی، شکایت‌های بین‌المللی درباره وضعیت بد حقوق بشر در روسیه را کاهش دهد. بدون شک یکی از دلایل اصلی مسکو جهت آزادی خودروفسکی نزدیک شدن به بازی‌های المپیک زمستانی در شهر سوچی است. پوتین که اعتبار خود را در گرو برگزاری صحیح این رقابت حساس قرار داده است به دنبال آن بود تا با آزادی یکی از مخالفان خود اتهامات حقوق بشری غرب علیه کرملین را در آستانه سوچی کاهش دهد. برخی فعالان سیاسی نیز معتقدند مسکو به دنبال ارائه تصویری مناسب تر از خود در میان کشورهای اروپایی است. از نگاه دیگر می‌توان گفت پوتین پس از تظاهرات خیابانی مردم به درجه بالایی از اعتمادبه‌نفس رسیده باشد که بتواند حکم به آزادی یکی از اصلی‌ترین منتقدان خود بدهد. از این نظر آزادی خودروفسکی نشان‌دهنده نمایش قدرت مطلق مرد اول کرملین است. عده ای نیز بر این باوراند که مورد خودروفسکی سیگنال روشنی به الیگارشی های سیاسی است تا تلاش خود در راه تحقق جاه‌طلبی‌های شخصی را از طریق مشارکت در سیاست متوقف سازند. برخی دیگر نیز دلیل اقتصادی را یکی از عوامل تصمیم پوتین قلمداد می‌کنند. مقابله مسکو با فساد در شرایطی صورت می‌گیرد که رشد اقتصادی روسیه طی سال‌های اخیر بسیار محدود بوده است. گفتنی است فرار سرمایه در طی ۱۰ سال اخیر یکی از معضل‌های مدیریتی در مسکو بوده است. بنا به تخمین شخص خودروفسکی از سال ۲۰۰۸ تاکنون به دلیل بی‌ثباتی اقتصادی بیش از ۳۵۰میلیارد دلار سرمایه از روسیه خارج شده است. این امر از این جهت اهمیت دارد که روس‌ها به دنبال بهبود تصویر کشور خود به منظور جذب بیشتر سرمایه‌گذاری هستند. واکنش‌ها "دیمیتری پسکوف" سخنگوی ریاست جمهوری پوتین با اعلام این خبر که کرملین هیچ نقشی در خروج خودروفسکی از روسیه نداشته است تاکید کرد که وی در هر زمانی آزاد است به مسکو بازگردد. دولت‌های غربی آزادی خودروفسکی را به شدت مورد ستایش قرار داده‌اند. "کیتلین هایدن" سخنگوی شورای امنیت ملی امریکا با ابراز رضایت از آزادی خودروفسکی بیان داشت که واشنگتن طی سال‌های اخیر نگرانی زیادی درباره انگیزه‌های سیاسی مسکو از بازداشت برخی مخالفان خود ابراز داشته بود. کاخ سفید با بیان این که حرکت انسان دوستانه اخیر مسکو امری مثبت برای جامعه این کشور است تاکید کرد، اما واشنگتن همچنان و به طور عمیق نگران تحقق عدالت در روسیه است. "جان کری" وزیر خارجه آمریکا نیز با استقبال از آزادی خودروفسکی این مطلب را مورد تاکید قرار داد که واشنگتن، مسکو را در رابطه با دنبال کردن اصلاحات و ایجاد یک سیستم قضایی مستقل، شفاف و قابل‌اعتماد تشویق می‌کند."کاترین اشتون" مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا،ضمن استقبال از عفو خودروفسکی عنوان داشت که اتحادیه اروپا همواره نگرانی خود را از نقض حقوق بشر در دادگاه‌های قضایی روسیه ابراز داشته است. دولت آلمان نیز در بیانیه‌ای گفت که "آنگلا مرکل" صدراعظم این کشور از آزادی خودروفسکی استقبال نموده است. نتیجه‌گیری هنوز روشن نیست که آیا خودروفسکی با بازگشت به مسکو مخالفت خود با پوتین را ادامه خواهد داد یا خیر. خودروفسکی در حالی از زندان آزاد شد که طی روزهای اخیر بحث عفو زندانیان از سوی پوتین مطرح شده بود و برخی رسانه‌های روسی از اتهام‌های جدید علیه میلیاردر مشهور روس خبر داده بودند. روزنامه کامرسانت روسیه نوشته است که خودورکوفسکی از بیم آنکه برای بار سوم محاکمه شود، تصمیم گرفت که تقاضای عفو کند.در هر حال آقای خودورکوفسکی پس از آزادی از زندان در یک بیانیه گفت که شخصا از رئیس‌جمهوری روسیه تقاضای عفو کرده، اما در متن تقاضای خود اقرار به گناه نکرده است. رئیس سابق شرکت عظیم نفتی یوکوس که اکنون منحل شده، بارها گفته بود که هیچ‌وقت از پوتین درخواست عفو نخواهد کرد زیرا این اقدام به مثابه اقرار به گناه است. نویسنده: احسان تقوایی نیا، عضو شورای نویسنگان ایراس؛انتهای متن/ |  |
↧
هدف پوتین از آزادی خودروفسکی، بخشش یا اعتبار
↧